afsus

Vikilug‘atdan olingan

Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]

Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]

af-sus

Aytilishi[tahrirlash]

Etimologiyasi[tahrirlash]

AFSUS Bu ot ПРСda [äfsus] shaklida (33), ТжРС afsus shaklida (35) keltirilgan; u tovushi fors lugʻatida vov harfi bilan yozilgan, demak, bu tovush - choʻziq. Oʻzbek tilida bu tovushning choʻziqpigi yoʻqolgan (OʻTIL, I, 63). ТжРСda bu otning fusus shaklida ham keltirilishidan (415) maʼlum boʻladiki, afsus shakli - ikkilamchi, hosila shakl. Bu hodisani tojikcha otning koʻplik shakli arabcha koʻplik shayuti formulasi bilan hosil qilingan deb (ТжРС, 537) talkin qilish mumkin. ПРСda afsus "1. uvï!, ax!, jal! (vozglas sojaleniya); 2. sojaleniye, jalost, dosada, raskayaniye" maʼnolarini (35), OʻTILda '1. oʻkinish, achinish tuygusi; pushayman; 2. kirish. s. Attang, esiz' maʼnolarini bildirishi (I, 63) aytilgan. Demak, afsus asli ot boʻlib, keyinchalik bu otdan undov oʻsib chiqqan. Ot va undovning bir lugʻat maqolasida berilishi toʻgʻri boʻlmagan. Afsus otidan oʻzbek tilida afsuslan- feʼli yasapgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. j ■■■ — nadomat, pushaymon

Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]

Maʼnosi[tahrirlash]

  1. Oʻkinish, achinish tuygʻusi; pushaymon. ◆ Qoʻrquvdan katta-katta ochilgan koʻzlarida afsus va mehrga oʻxshash bir ifoda jonlandi. S. Zunnunova, „Olov“ . ◆ Nadomat nimaga va afsus nechun? Olamda neki bor, oʻchar beshafqat. A. Oripov, „Yillar armoni“ .
Afsus qilmoq Pushaymon boʻlmoq, afsuslanmoq. ◆ Paxta brigadasidan ketganingizga afsus qilmadingizmi ? Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .
  1. mod.s. Narsa-hodisaning xohish-istakka zidligini, soʻzlovchining shunday munosabatini bildiradi. ◆ Bekor ketdi, afsus, shunchaurinish. A. Sher, „Qadimgi kuy“ . ◆ Birodarim bilan topishdim-ku, deb oʻylagan edi, afsus, quvonchiga qor yogʻdi. S. Anorboyev, „Hamsuhbat“ .

Sinonimlari[tahrirlash]

Antonimlari[tahrirlash]

OʻTIL

Tarjimalari[tahrirlash]

Ruscha ru

afsus
1
сожаление, огорчение, досада;◆ ~ yemoq (или qilmoq) сожалеть, огорчаться, сокрушаться (о чем-л.); ◆ ~(ki) жаль, что; к сожалению; ◆ ~(ki), siz kecha kelmadingiz жаль, что вы вчера не пришли;
2 возглас, выражающий сожаление, сокрушение, досаду жаль!, как жалко!, ах!, увы!