aygʻoqchi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ay-gʻoq-chi

Etimologiyasi

AYGʻOQCHI 'odamlarning ish-amalini, fikr-oʻyini pinhona bilib olish bilan shugʻullanuvchi shaxs, josus’. Bir vahtlar a y g o h ch i juda koʻpayib ketgan edi. Bu soʻz eski oʻzbek tilida ’fosh qiluvchi axborot’ maʼnosini anglatgan aygʻaq otidan (КРС, 29) -chï qoʻshimchasi bilan yasalgan. Hozirgi oʻzbek tilida mus — taqil ishlatilmaydigan aygʻaq soʻzi asli qadimgi turkiy tilda ’gapir-’ maʼnosini anglatuvchi ay- feʼlining (ЭСТЯ, I, 99) ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shakliga -q ot yasov — chisini qushib yasalgan; keyinchalik soʻz boshlanishidagi a unlisi ä unlisiga, q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi ioʻqolgan: [(ay— + gʻa = aygʻa—) + q = aygʻaq] + chï = aygʻaqchï > äygʻâqchi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Maxfiy agent, josus. ◆ Sekinroq gapir, oʻgʻlim, xon aygoqchilari daydib yurishibdi. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Zorgening safdoshlari bu oqshom oʻzlariga dushman ayyuqchilarning qurshovida qaytishdi. Gazetadan .

Sifat

aygʻoqchi

Ruscha _ru

aygʻoqchi
разведчик, лазутчик, шпион; доносчик.