oqim

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-qim

Etimologiyasi

OQIM ’bir tomonga yoʻnalgan jarayon’. Biz ha-yihda suvning o h i m i g a harab suzdik. Bu ot qadimgi turkiy tilda 'nishab tomonga surunkasiga ha— rakatlan-’ maʼnosini anglatgan aq- feʼlidan -(ï)m qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 119; Devon, I, 104); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisi — ning qattiqlik belgisi yoʻqolgan: aq- + ïm = aqïm > âqim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Maʼlum bir tomonga oqayotgan suv, suyuqlik yoki gaz jarayoni. ◆ Issiq oqim. Sovuq oqim. Gaz oqimi. m ◆ Rashid qayiqni oqim ixtiyoriga qoʻyib yubordi. Shuhrat, „Shi-nelli yillar“ .

2 Shunday jarayon yoʻnalgan tomon, yoʻ-nalish. ◆ Azizxon ariqqa tushganda, besh-olti yigit oqimga qarshi suvni shaloplatib suzib yurishardi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Chavandoz otini orqaga burib, suv oqimiga qarab ketdi va yuz qadamcha yurgandan keyin yuganini tortib, qamchi urdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

3 fiz. Berilgan sirtdan vaqt birligi ichida oʻtayotgan toʻliq energiya miqdori. ◆ Yorugʻ-lik oqimi. Elektronlar oqimi. Magnit oqimi.

4 koʻchma Maʼlum bir tomonga yoʻnalgan kishi yoki narsalar jarayoni. ◆ Odamlar oqi-mi. Xatlar oqimi. m ◆ Maydon atrofidagi koʻchalarda, parklarda xalq oqimi toshar, chayqalar edi. Oybek, „Nur qidirib“ . ◆ Pul oqimini Aliqulning oʻzi boshqarardi. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . ◆ Yomgʻir sharros quyar, koʻchadagi yoʻlovchilar soyabon ostida shoshilib qadam tashlar, ulkan mashinalar oqimi yomgʻir selini shirillatib kesib bo-rardi. A. Nurmurodov, „Urush“ .

5 koʻchma Ijtimoiy faoliyat, ilm-fan, nazariya va sh. k. ning biror sohasidagi yoʻnalishi; qarash. ◆ Reaksion oqim. Siyosiy oqim. Zamon oqimi. tsh Yoshlar hali oqim sifatida oʻzlarini namoyon qila olganlari yoʻq. Gazetadan .

Gapning oqimi Gapning yoʻnalishi, bo-rishi, omadi. ◆ Saidgʻozi buni darrov poshadi, gapning oqimini oʻzgartirdi. S. Anorbo-yev, „Oqsoy“ . Oqimga qarshi yurmoq (yoki suz-moq) Jamiyatda ustun yoʻnalishga qarshi harakat qilmoq.

Antonimlari

ОҚИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

oqim (koʻplik oqimlar)

Tillar

• Ozarbayjoncha: axın
• Polyakcha: prąd
• Turkcha: akım

Ruscha _ru

oqim
течение; поток;◆ suv oqimi течение воды; ◆ sovuq oqim холодное течение; ◆ havo oqimi воздушное течение; ◆ passajirlar oqimi поток пассажиров; ◆ siyosiy oqim политическое течение; ◆ magnit kuch chiziqlari oqimi физ. поток магнитных силовых линий;◆ zamon oqimi течение, свойственное эпохе; дух времени; ◆ gapning oqimini oʻzgartirmoq направить речь по другому руслу.