toʻshak
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
toʻ-shak
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
TOʻSHAK 'jun, paxta singari yumshoq narsa tiqi-lib, ikki kishiga moʻljallab tikilgan qalin oʻrin an — jomi \ Oʻz uyim, oʻlan toʻshagim (Maqol). Qadimgi turkii tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot töshä- feʼlidan -k qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 334, Devon, I, 368; DS, 582); oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: töshä- + k = töshäk >
toshäk. Soʻzlashuv nutqida bu soʻz tushäk tarzida ham talaffuz qilinadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Jun, paxta singari yumshoq narsa solib tikib tayyorlangan, yotish, oʻti-rish uchun toʻshaladigan buyum, anjom. ◆ Par toʻshak. Jun toʻshak. Duxoba jildli toʻshak. Oʻzuyim —oʻlan toʻshagim. Matal . m ◆ Dilshod tokcha yonidagi toʻshakka oʻtirdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o. ◆ Toʻy uchun yangi koʻrpalar qoplamoqchi boʻladilar, par toʻshaklar olmoq-chi boʻladilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
2 Yotish uchun solingan oʻrin; ost va ustga tashlanadigan (solinadigan) narsa. ◆ Chala yechinib, yupqa toʻshakka kirdim. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . Top uyni toʻldirgan ahil, tinch uy-qu ogʻushidan hammalari bir zumda, goʻyo toʻ-shakni olov qamraganday sakrab turdilar. Oybek, Quyosh qoraymas. ◆ Zuhra begim olti yildan beri toʻshakda yolgʻiz yotadi. Uning gul-day umri bevalikda soʻlib boryapti. P. Qo-dirov, „Yulduzli tunlar“ .
3 shv. Koʻrpacha, poyandoz.
- Oʻlim toʻshagi Sogʻayishi gumon, oʻlimi muqarrar boʻlgan bemor yotgan toʻshakni qayd etadi. Odatda, oʻlim toʻshagidagi bemor yotgan xonada shunaqa jishik boʻladi. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloqsol. U [ Saʼdi Max-sim| oʻlim toʻshagida yotganida ham hazilini qoʻymagan edi. T. Obidov, Yusufjon qiziq.
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ТЎШАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.