chirpimoq

Oʻzbekcha (uz)

Etimologiyasi

CHIRPI- 'oʻsimlikning bachki shoxini, uchini yulib yoki kesib tashla—'. Gʻoʻzani oʻz vahtida ch i r -p i m a s a, tepaga gʻovlab ketadi. Bu feʼl eski oʻz — bek tilida 'biroz kes-' maʼnosini anglatgan chïrp— feʼlidan 'takror' maʼnosini ifodalovchi —ï qoʻshim-chasi bilan yasalgan; keyinchalik ï unlilarining qat-tiqlik belgisi yoʻqolgan: chïrp- + ï = chïrpï— > chir-pi-. Chïrp- feʼli turk tilida (ТРС, 123), chïrpï— feʼli esa qirgʻiz tilida (КРС, 892) mavjud. ТРСning 1‘23— betida chïrpï oti keltirilgan. Qozoq tilida bu ot shïrpï tarzida talaffuz qilinadi (РКС, 776). Yuqo-rida tilga olingan manbalar asosida OʻTILga chilpi— shaklida kiritilgan feʼl asli chirpi— shaklida yozi — lishi lozim degan xulosaga keldik (chunki chilpi— shakli soʻzlashuv nutqiga xos talaffuzni aks ettiradi).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.