fotiha

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

fo-ti-ha

Etimologiyasi

a. <s=l1a — ochish, ochilish, bosh-lanish, ibtido, muqaddima; Qurʼonning birinchi surasi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 din. Qurʼonning bi-rinchi, boshlangʻich surasi, boshlanishi.

2 Kimsaga ezgulik tilab aytiladigan duo, olqish. Chollar Qudratga tani-joni sogʻlik, ishiga baraka tilab, fotihaga qoʻl koʻtardilar. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Rahim domla fotihaga qoʻl ochib, yoshlarni duo qildi. H. Gʻulom, Mashʼal.

Fotiha oʻqimoq 1) qurʼonning qisqa suralaridan birini oʻqib, marhumning ruhiga xudodan mehru shafqat, ezgulik tilamoq. Mirzakarimboy qoʻllari bilan so-qolini yengilgina siypab, marhumga fotiha oʻqigan boʻldi. Oybek, Tanlangan asarlar. Kampir tepasini burgan bosgan qabr oldida toʻxtab, hassasiga suyanib, yerga oʻtirdi-da, nimalarnidir pichirlab, fotiha oʻqidi. I. Rahim, Ixlos; 2) qoʻl ochib va uni yuzlariga tortgan holda, oʻzi yoki boshqalar uchun yax-shiliklar, ezgulik, tinchlik, salomatlik tilamoq, duo qilmoq. Oshdan soʻng usta Olim shunday fotiha oʻqidi: -Dushmanlaringizning yoʻq boʻlganlari chin boʻlsin, sevganingiz bilan endi masʼud yashang! A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. Fotiha qilmoq s. t. Fotiha oʻqimoq. Qalandar poygakka chordana qurdi. Ichida nimanidir pichirladi, fotiha qildi. S. Siyoyev, Yorugʻlik. Yuziga fotiha tortmoq Foti-ha oʻqib boʻlingach, ikki qoʻlning kafti bilan yuzni yuqoridan pastga tomon yengilgina silamoq. Nasiba kresloga oʻtirib, yuziga fotiha tortdi. A. Qahhor, Asarlar. Botir ham bobosiga qoʻshilib, yuziga fotiha tortdi. A. Dilmurodov, Osmonning bir par-chasi.

3 Biror ish-harakatni bajarishga ki-rishayotgan kishiga omad, baxt tilagan xolla beriladigan ruxsat, ijozat. Fotiha ber-moq. Fotiha olmoq. n Men rozi, kuyov qi-lamiz, fotiha bering. U. Ismoilov, Say-lanma. Orif sardor xalqdan fotiha olib, otini yugurtirib, toʻdaga ketdi. A. Qodiriy, Kichik asarlar.

Oq fotiha Biror ishni bajarishga ki-rishish uchun rozi boʻlib, mamnunlik bilan beriladigan ruxsat, ijozat. Ota, sizdan oq fotiha tilayman, Shirvon elda Zulxumorga boraman. "Ravshan". [ Tangriqul hoji:\ Menga oq fotiha bering, safar otini egarlab, yoʻl-ga chiqay M. Osim, Ibn Sino qissasi. Fo-tiha soʻramoq Boshqalardan oldinroq turib ketish uchun yigʻilish axlidan yoki yoshi kattaroq kishidan ruxsat soʻramoq. Abdu-rahmon sardor.. qaytmoqchi boʻlib, xalifadan fotiha soʻradi. S. Ayniy, Qullar.

4 etn. Qiz bilan yigit turmush qurishga rozi boʻlgandan keyin, buni qarindosh-urugʻ, mahalla ahliga maʼlum qilish maqsadida nikohsan oldin oʻtkaziladigan marosim; unashtirish. Fotiha goʻyoyarim nikoh, u ikki tomonning kelajak hayotiga taqdir muhrini bosadi. Oybek, Tanlangan asarlar. Musulmon boʻlsalaring, qizimga tegmanglar! Birovning omonati! Birovga fotiha boʻlgan. P. Qodirov, Yulduzli tunlar.

Fotiha toʻyi Qiz bilan yigitning unash-tirilganligi munosabati bilan oʻtkazila-digan kichik toʻy; unashtirish toʻyi. Keling.. katta toʻydan ilgari fotiha toʻyini oʻt-kazib olaylik. Hamza, Kim oʻgʻri? Ichkarida bir oqsoch kampir, tashqarida bir karquloq otboqar qolgan, boshqa hech kim yoʻq, hamma fotiha toʻyiga ketgan. K. Yashin, Hamza.

5 etn. Oʻlik chiqqan xonadonda oʻlimning dastlabki uch kuni hamda hayit kunlari marhumning xotirasi uchun oʻtkaziladigan marosim; taʼziya. Fotihaga kirib chiqmoq. n Oʻligim kafansiz qolmasa, duoyi fotihaga kelganlarning oldiga bitta-ikkita qat-tiq-quttiq non qoʻysangiz boʻlgani. A. Qahhor, Sarob. Shu payt uch kishi fotihaga kirdi. S. Siyoyev, Avaz.

6 koʻchma Tabriklash, muborakbod qilish, yaxshi tilaklar bildirish. [Maxdum:] Sen qiz-laringni ozod qoʻy, Nigor, dasturxon tay-yorlab, choy qaynat! Fotihaga odashar kelsa kerak. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

Antonimlari

ФОТИҲА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

fotiha
рел.
1 первая сура корана;
2 краткая молитва, приуроченная к какому-либо случаю; ◆ ~ oʻqimoq, ~ qilmoq прочитать краткую молитву;
3 благословение, напутствие; ◆ oq ~ доброе напутствие; благословение; ◆ ~ olmoq получить благословение; получить разрешение;◆ ~ bermoq благословить (на что-л.), дать благословение, напутствовать; дать разрешение, разрешить; ◆ ~ tilamoq просить благословения; просить разрешения, согласия (на что-л.); ◆ ~ qilib qoʻymoq сосватать, высватать; устроить помолвку; ◆ ~ toʻyi торжества по случаю помолвки.