isiriq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

i-si-riq

Etimologiyasi

ISIRIQ ’koʻp yillik dorivor oʻt’. Qir yon— bagirlarida i s i r i h koʻp oʻsadi. Bu ot qadimgi turkiy tildagi ’hid tarat-’ maʼnosini anglatgan is-feʼlining (ЭСТЯ, I, 381) -(i)r orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan -(i)q qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak: (is- + ir = isir-) + iq = isiriq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Isirikdoshlar oilasiga mansub koʻp yillik yovvoyi oʻt oʻsimlik [Tarki-bida alkaloidlar boʻlib, xalq tabobatida shifobaxsh vosita sifatida turli yoʻllar bilan (jumladan, tutatib) foydalanib kelinadi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

. ◆ ..Isiriqni ming dardga davo, deb bekorga aytishmaydi. Gazetadan . ◆ Isiriq — grippga qarshi yaxshi narsa. Kim uni eskilik desa, xato qiladi. Mirmuhsin, „Umid“ .

Isiriq solmoq (yoki tutatmoq) 1) turli mikrob (kasalik)larga qarshi, dezinfeksiya maqsadida isiriqning qurugʻini tutat-moq. ◆ Xonalarni tez-tez shamollatib turish, kuniga ikki marta isiriq tutatish ham maqsadga muvofiqdir. Gazetadan; 2) etn. ins-jinsni qochirish, "yomon koʻzdan sakdash" va sh. k. maqsadda isiriq tutatib, kishi boshi (atrofi)dan, xona ichida aylantir-moq. ◆ Kampir, mehmonlar chiqib ketishi bilan, suyukli kuyoviga isiriq soldi. S. Zunnu-nova, „Goʻdak hidi“ . Lutfiniso dam oʻtmasdan kelib, goh "yomon koʻzdan saqlasin" uchun isi-riq tutattirar, goh qizini quchib yigʻlar.. edi. Oybek, Tanlangan asarlar.

Antonimlari

ИСИРИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

isiriq
бот. гармала (растение, употреблявшееся для ритуального окуривания и против сглаза); ◆ ~ tutatmoq возжигать гармалу, окуривать гармалой; ◆ yomon koʻzdan saqlasin uchun ~ tutattirmoq поручать (заставлять) возжигать гармалу против дурного глаза.