kezmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kez-moq

Etimologiyasi

KEZ— 'aylanib yur-', 'turli tomonga yur—'. Oʻk— tam arih boʻyida asta k ye z i b, Komilani oʻyladi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli käz— | kez- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 393; Devon, II, 17), keyinchalik ä | e un — lisi ye unlisiga almashgan (ДС, 305): käz— | kez- > kez—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Aylanib yurmoq; sayr qil-moq. ◆ Choʻllarda kezmoq. Shaharni kezib chiq-moq. Dengiz sohilida kezmoq. Dunyoni kezmoq. m ◆ Shukurjon qishloqda bir kun turdi, pax-tazorlarni kezdi, onasi bilan buvisining qabrini ziyorat qildi. O. Yoqubov, „Ota izi-dan“ . ◆ Oydin oqshomlarda, qishloqning sokin kechalarida Mansur bilan jimgina kezish-lar ham, kechalari toliqib.. dong qotib ux-lashlarning ham ajib bir gashti bor edi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

2 koʻchma (jonsiz narsalarga nisbatan) Shunday (aylanish, yurish) harakatda boʻlmoq. ◆ Zulmat quyuqlashib borar, pastak bulut-lar qop-qora etaklarini sudrab, shahar us-tida kezib yurar, hamon oʻsha sovuq, loqayd tomchshshrini purkar edi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Achigan may isi kezgan hov-lilarda shamol-daydi, Nimanidir goʻyo izlab, xumlar girdin aiyunadi. X. Davron .

Antonimlari

КЕЗМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

kezmoq kezmoq

• Turkcha: dolanmak

OʻTIL

Ruscha _ru

kezmoq
бродить, ходить, расхаживать; ездить; ◆ koʻchama-koʻcha ~ бродить по улицам; ◆ choʻllarda ~ разъезжать по степям;
2 обходить, обойти объездить; побывать в различных местах; shaharni kezib chiqmoq обойти (объездить) весь город; vistavkaning butun pavilonlarini kezib chiqmoq посетить все павильоны выставки;
3 странствовать; ◆ shimolda ~ странствовать по северу.