kunduz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kun-duz == Aytilishi ==Kunduz avqotim senga hajringda nolon kechadir

Etimologiyasi

KUNDUZ 'sutkaning yorugʻ qismi'. Shu bulutlar tunda yigilib, k u n d u z tarhalib turibdi (Ha-mid Gʻulom). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli kündoʻz, küntüz tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 397; DS, 327,328), keyinchalik oʻzbek tilida ü unlilarining yumshoqlik belgisi yoʻqolib, ^KU^NAUZ shakli saqlangan. Bu soʻzning kün qismi 'quyosh' maʼnosini anglatuvchi soʻz ekani shubhasiz, lekin -düz qismi qoʻshimcha yoki soʻzga teng ekani va ifodalagan maʼnosi noaniq. Bu qismning baʼzi tillarda unlilar uygʻunligiga boʻysunmay —diz (—tiz) shaklida ishlati — lishi (ЭСТЯ, III, 103) uni soʻzga teng deyish uchun huquq beradi ('qism' maʼnosini anglatuvchi ot boʻlsa kerak).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Sutkaning quyosh chiqqandan quyosh botgungacha boʻlgan qismi. ◆ Quyosh yashi-ringan boʻlsa ham, kunduzning yorugʻligi hali tamom soʻnmagan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Ammo kecha ham kunduz singari mu-ruvvatsiz. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

Antonimlari

КУНДУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kunduz
день, дневное время; ◆ ~ soat ikkida в два часа дня; ◆ ~i или ◆  ~ kuni днём, в дневное время; ◆ kuppa-~ kuni днём, средь бела дня; ◆ kechani kecha, ~ni ~ demay (ishlamoq, oʻqimoq) днём и ночью, непрестанно, круглые сутки (работать, читать); ◆ kecha-~ см. kecha I.