oʻnaqay
[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
oʻ-na-qay
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
OʻNAQAY 'ishni oʻng qoʻli bilan bajaradigan’, ’oʻng qoʻl yoki oyoqqa taalluqli’. Oʻnaqay kavushim kim bilandir adash boʻlib holibdi. Bu sifat qadimgi tur — kiy tilda 'soʻlning tersi’ maʼnosini anglatgan oŋ soʻ— zidan (Devon, I, 76; DS, 367) -aqay qoʻshimchasi bilan yasalgan; oʻzbek tilida ŋ undoshi n undoshiga, a unlilari ä unlilariga almashgan: oŋ + aqay = oŋaqay > onäqäy.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Ishni oʻng qoʻli bilan ba-jaradigan; zid. chapaqay. ◆ Oʻnaqay bola.
2 Oʻng, qulay boʻlgan holat, fursat. ◆ Ammo endi unga Margʻilon borish oʻnaqayi sira kelmas. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Bizga faqat ishning oʻnaqayini topib, xondan tasdiq ettirishgina qolgan! A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.
3 Kimsa yoki narsaning oʻng tomonida boʻladigan, oʻng tomonga oid. ◆ Oʻnaqay etik.
- Oʻnaqay qoʻlqop. Oʻnaqay oshiq (hayvonning oʻng oyogʻidan olingan oshiq).
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ЎНАҚАЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari[tahrirlash]
Ruscha ru
oʻnaqay
1 правша;
2 альчик-правик (косточка из коленного сустава правой задней ноги барана, телёнка и т. д.); см. oshiq II;
3 перен. удобный, сподручный; успешный; ◆ ish oʻnaqayidan kelsa если удастся; если повезёт; ◆ oʻnaqay ish 1) сподручное дело; 2) дело, которое выгорит; ◆ oʻnaqay qilmoq разг. приобретать (доставать), пользуясь удобным случаем.