oʻngarmoq
[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
oʻn-gar-moq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
OʻŊAR- 'elkaga koʻndalang qoʻy-’. Boʻri hoʻyni oʻ n g a r i b ketayotganini koʻrdim. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda ’yuza', ’sirt’ maʼnosini anglatgan öŋ oti-dan —(ä)r qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 534); oʻzbek tilyda ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: öŋ + är = öŋär- > oŋär-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Yelkaga yoki ulov ustiga koʻndalang qoʻymoq, olmoq. ◆ U engashib, kat-tagina bogʻ mashoqni yelkaga oʻngarib kelar edi. H. Ahmar, Kim haq? Musavoy:
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
◆ Jon aka, ayting, boʻri qanday boʻladi? Qoʻyni birdan boʻgʻib, oʻngarib ketarmish-a? Oybek, Bola-lik. ◆ Salomatni otga oʻngarib olib qochgan, uni qoʻrboshiga peshkash qilgan kim? S. Ahmad, Hukm.
</a><55
2 ayn. oʻnglamoq (toʻgʻri va koʻchma maʼno-da). ◆ -Bizning tuman boylari.. oʻz ishlarini ozgina vaqtda oʻngarib oladilar, — dedi boy. S. Ayniy, „Qullar“ . ◆ ..oʻz raqibini chunonam urdiki, u "gup" etib yerga yiqildi, ammo oʻzi-ni darhol oʻngarib oldi. J. Sharipov, Xo-razm. ◆ "Paxtakor" futbol komandasi oʻzini sal oʻngarib oldi. "Mushtum". ◆ Onasi hovliq-qanidan kalishlarini oʻngarib kiyolmasdi. R. Fayziy, Hazrati inson.
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ЎНГАРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.