qamal

Vikilug‘atdan olingan

Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]

Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]

qa-mal

Aytilishi[tahrirlash]

Etimologiyasi[tahrirlash]

QAMAL 'tashqi olam bilan aloqani uzish dara— jasidagi qurshov'. Yetmish kunlik bir q a m a l , yetmish kunlik chetdan .. munosabatni uzib turish, albatta, Toshkentni boʻldirib hoʻygan edi (Abdulla Qodiriy). Bu ot qadimgi turkiy tilda ham 'qurshovga ol—', ' tutqun qil—' maʼnosini anglatgan qama— fyuʼli— dan (ПДП, 410) eski oʻzbek tilida -l qoʻshimchasi bilan yasalgan (ССТТН, II, 64; КРС, 335: kamal I 2. 'osada, okrujeniye, blokada'); keyinchalik a unlilari ä unli lariga almashgan: qama— + l = qamal > qämäl.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]

Maʼnosi[tahrirlash]

1. Shahar, qalʼa, armiya va sh.k. ni taslim boʻlishga majbur etish maqsadida dushman qoʻshinlarini qurshab olish va shunday holatda saqlash; qurshov, muhosara. ◆ Qamal holati. Shaharni qamal qilmoq. Dushmanni qamalga olmoq. Qamalda qolmoq. Qamaldan chiqmoq. ◆ Yetmish kunlik bir qamal, yetmish kunlik chetdan va eng ozi qishloqlardan munosabatni uzib turish, albatta, Toshkentni boʻldirib qoʻygan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ ◆ Axsi qalʼasining qamalda qolishi mirzoga endi muqarrardek tuyuldi. U eshik ogʻaga olti oylik zaxira tayyorlashni buyurdi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar.“

2. koʻchma Biror davlatni siyosiy yoki iqtisodiy jihatdan yakkalab qoʻyish maqsadidagi xatti-harakatlar majmui. ◆ Iqtisodiy qamal.

3. koʻchma Oʻrab olingan, chiqolmaydigan koʻrinishli holat haqida. ◆ Oy bulutlar qamalidan chiqish uchun yugurardi. "Yoshlik". .

Qamal qilmoq Qamal holatiga olmoq, shunday holatda saqlamoq. ◆ Shahar qamal qilingani bu vahimani yana ham kuchaytirib yubordi. Mirmuhsin, „Meʼmor.“ ◆ Bobur oʻtgan dafʼa Samarqandni yetti oy qamal qilganda, shahar xalqi ochlikdan nechogʻli azob tortganini Navoiy ham eshitgan boʻlsa kerak. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar.“

Sinonimlari[tahrirlash]

Antonimlari[tahrirlash]

ҚАМАЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari[tahrirlash]

Ruscha ru

qamal
осада, блокада, окружение; // осадный; ◆ qamal holati осадное положение; ◆ shaharni qamal qilmoq осадить, блокировать город; ◆ dushmanni qamalga olmoq окружать врага, брать врага в окружение.