qarmoq
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
qar-moq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
QARMOQ ' baliq ovlashda ishlatiladigan oʻtkir uchli maxsus ilgak'. Kuni bilan oʻtirib, h a r m o -gʻ i g a bitta ham balih ilinmabdi. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli ' qoplab egalla-' maʼnosini anglatgan qar— feʼlining (Devon, III, 198) kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -ma qoʻshim-chasi bilan hosil qilingan shaklidan -q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ДС, 428); keyinchalik oʻzbek tilida bi — rinchi boʻgʻindagi a unlisi ä unlisiga, q undoshi oldi — dagi a unlisi â unlisiga almashgan: (qar— + ma = qarma-) + Q = qarmaq > qärmâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Baliq ovlash uchun ipga bogʻlab, suvga tashlanadigan oʻtkir uchli maxsus ilgak; uchiga shunday ilgakli ip bogʻ-langan uzun tayoq shaklidagi baliq ovlash asbobi. ◆ Yerni qazimasang, oltin chiqmas, Qarmoq solmasang, baliq chiqmas. Maqol . m ◆ Qodir baliqni qarmoqdan chiqarib, maysa ustiga tashladi. E. Usmonov, „Yolqin“ .
2 koʻchma Biror kishi yoki narsani qoʻlga olish, ilingirish uchun ishlatiladigan vosita, tadbir, makr va sh.k.; tuzoq, dom. ◆ Birovning qarmogiga ilinmoq (tushmoq). yat Paigʻamov Nusratbekning boshi aylanib, tili kalovlanayotganini sezdi, qarmoq tashlab koʻrdi. S. Nurov, „Narvoy“ . ◆ Toʻsatdan oilada sovuqlik paydo boʻlib qoldi. Bunda yo xotinga biror boshqa erkak qarmoq qoʻydi, yo erga boshqa xotin qoʻl uzatdi. Gazetadan .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ҚАРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.