qumgʻon
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]qum-gʻon
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]QUMGʻON 'choy qaynatish uchun koʻzacha shaklida yasalgan idish'. Oʻchoqning ogʻzida oʻtga qoʻyilgan qora q u m gʻ o n vaqirlab qaynaydi (Sunnatilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli ' toʻlqinlan—1 (suv haqida) maʼnosini anglatgan qum-feʼlining 'qayna-' maʼnosidan 'takror' maʼno-sini ifodalovchi -gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shakliga -n qoʻshiMchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: (qum- + gʻa = qumgʻa-) + n = qumgʻan > qumgʻân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]Choy qaynatish uchun koʻpincha misdan yasaladigan, ichi qalay bilan oqartirilgan, koʻzacha shaklidagi dastali va qopqoqli idish; katta choydish. Mis qumgʻon. ◆ Oʻchoqning ogʻzida oʻtga koʻmilgan qora qumgʻon vaqirlab qaynaydi. S. Anorboyev, „Xotima“ . ◆ Boʻtaboy qumgʻonga choy damlab olib keldi. S. Ahmad . Hukm.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҚУМҒОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.