shalviramoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shal-vi-ra-moq

Etimologiyasi

SHALVIRA- ' boʻshashib, osilib tur-\ 'majolsiz-_lan— \ U adashib, hayohqa borishini bilmay umid— sizlikka tushgan kishiday shalviradi (Abdulla Qahhor). Bu feʼl asli qadimgi turkiy tildagi ' boʻshash-gan' maʼnosini bildiruvchi shal-shul soʻzidan (Devon, I, 324) eski oʻzbek tilida —ba qoʻshimchasining —vï shakli bilan yasalgan feʼlga 'biroz' maʼnosini ifodalovchi —ra qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan; keyinchalik oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan, ï un — lisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: [shal + vï (< ba)= shalvï—] + ra = shalvïra— > shälvirä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Osilib turmoq, boʻ-shashib, solqi boʻlib qolmoq. ◆ Cholning.. koʻz-lari qaʼriga tortgan, qovoqlari shalvirab osilib tushgan edi. 3. Fatxullin, „Soʻnmas yulduz“ . Mashinadan

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Tushib qaradim. -Ballon lattadek shalvirab qolibdi, — dedi Botir. Oʻ. Hoshimov, Choʻl havosi. ◆ Butun yuzi qu-loqlarigacha koʻkarib, qoʻllari yoniga shalvirab tushgan Pismiq oʻlim tusiga kirib bor-di. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

2 koʻchma Majolsizlanmoq, boʻshashmoq, lanj boʻlmoq. ◆ Issiqdan shalvirab ketayap-man. sht U, qorongʻi kechada, yot ellarda yoʻldan adashib, qayoqqa borishini bilmay, umid-sizlikka tushgan kishiday shalviradi. A. Qahhor, „Sarob“ . ◆ Mirsalim turgan yerida shalvirab qola berdi. Uning qimirlashga madori yoʻq edi. Shuhrat, „Oltin zanglamas“ .

3 koʻchma Lapashanglik qilmoq; sustkash-lik qilmoq, imillamoq, boʻshashmoq. ◆ - Bara kalla, hali ham shalvirab yuribsanmi? — dedi tana qilib Toshpoʻlat Oʻtbosarga. Gʻay-ratiy, „Epchil kuyov“ .

Antonimlari

ШАЛВИРАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shalviramoq
1 болтаться, свисать, висеть;
2 увядать, вянуть, никнуть; блёкнуть;
3 раскисать, киснуть (напр., о человеке); ◆ issiqdan shalviramoq раскисать от жары;
4 расслабляться, ослабевать; быть дряблым (о мышцах);
5 перен. действовать вяло, неэнергично; действовать медлительно, нерасторопно; muncha shalviraysan?! 1) что ты как неживой!?; 2) что ты так раскис?