shira

Oʻzbekcha (uz)

shira I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shi-ra

Etimologiyasi

\f. sh — sharbat, sirop; musallas, vino; koʻknor suvi]

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Hoʻl meva va poliz ekinlari hosili pishib yetilishi bilan ular tarkibida hosil boʻladigan shirin suyuqlik; sharbat. ◆ Uzumning shirasi. Krvun shirasi. yat ◆ U [qozi domla] bir necha lahzada kosani tushirib, yupqa poʻstloq ichidan shirasi tomib ketguday boʻlib turgan shaftoliga qoʻlurdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o. ◆ Qovun pishdi, anor qizardi.. senga atab qoʻygan uzumlarim xalta ichida shira bogʻlab yotibdi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

2 Oʻsimliklar tanasida boʻladigan suyuq-lik, namlik. ◆ Ergash barg shirasi singib ket-gan qadoq kaftiga boqdi. A. Muxtor, „Chinor“ .

37—Oʻzbek tilining izohli lugʻati

3 Inson yoki hayvon organizmi hujay-ralarida boʻladigan suyukdik. ◆ Bazi bezlar oʻzidan shira chiqarib turadi. m ◆ Bular [baʼ-zi ovqatlar] oshqozon osti bezi shiralari-ning koʻp-kam chiqarilishiga yoki oshqozon va ichaklarning harakatiga taʼsir qiladi. N. Ismoilov, „Kasallarni parvarish qilish“ .

4 s. t. Koʻknor poʻstini suvda ezib tay-yorlangan, kayf beradigan ichimlik.

5 koʻchma Biror asar, gap, soʻz va sh.k. ga xos mazmun, maʼno. ◆ Gapining shirasi yoʻq odam, n ◆ Bir xalq tilidagi asar ikkinchi xalq tiliga shu asarning butun fazilati, shirasi, jozibasi sak^shnib tarjima qilin-gandagina maqsadga erishiladi. Gazetadan .

6 koʻchma Ohangdorlik, jarangdorlik; yoqimlilik (ovoz haqida). ◆ Ovozning shirasi qochgan, keksalik. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

Koʻzini shira bosmoq Kekkayib, \yech kimni tanimay, mensimay qoʻymoq. ◆ Yozning nozu neʼmatlari gʻanimat, sendan darak yoʻq. Yo brigadir boʻlib, koʻzingni shira bosdimi ? N. Yoqubov, „Boʻsagʻada“ . Shira tortmoq (yoki bogʻ-lamoq) 1) shira hosil qilmoq, shira toʻp-lamoq (q. shira 1). ◆ Uzumlar shira bogʻlabdi\

2) qaynab yetilmoq; quyula boshlamoq (baʼ-zi ovqatlar haqida). ◆ Moshxoʻrda shira tort-di. Sumalak koʻp qaynab, shira bogʻlab qoldi;

3) yoqimli, jarangdor boʻlmoq, tobiga kel-moq (ovoz haqida). ◆ -Hozir Sheroziyning ovozi ayni shira bogʻlagan payt, dongʻi Xorazmga tarqa,\gan, — dedi Sobir aka. J. Sharipov, „Xorazm“ .

shira II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shi-ra

Etimologiyasi

f. a^l

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻsimlik shira-sini soʻrib oziqlanadigan mayda tekinxoʻr \asharot; oʻsimlik biti. ◆ Bu yil qovunga shira tushdi. Shiraga qarshi kurashda kimyoviy dorivorlardan foydalanish lozim. yash ◆ Shira koʻp kasofat narsa: gʻoʻzaning yosh barglariga yopishdimi, uni bujmaytirib qoʻyadi, qancha-qancha hosili nobud boʻladi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqdar“ .

2 Oʻsimlik biti hayot faoliyati nati-jasida oʻsimlik barglarida hosil boʻladi-gan yopishqoq yaltiroq suyuqlik.

Antonimlari

ШИРА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shira I
1 сок; ◆ uzum shirasi виноградный сок; сусло; ◆ shira bogʻlamoq 1) наливаться соком, вызревать (о плодах, фруктах); 2) свариться, довариться (о пище);
2 соки (организма человека или животного); ◆ meʼda osti bezi shirasi сок поджелудочной железы;
3 сок опиумного мака (приготовленный для курения);
4 перен. содержание;
5 сочность (голоса); ◆ 

• koʻzini shira bosib qolibdi (букв. его глаза налились соком) он зазнался, он перестал замечать людей, он никого не узнаёт; ◆ shira kir разг. не первой свежести (о белье).
  

shira II
1 тля, филлоксера; ◆ qovun palagiga shira tushibdi дыни поражены тлёй, филлоксерой;
2 разг. сладости.