Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

u-zil—ke-sil

Aytilishi

Etimologiyasi

UZIL-KESIL ’qatiy’, 'qatiyan’. Oʻgʻlining uzil-kesil gapidan keyin boshqa soʻzga oʻrin qolmadi. Oʻgʻli uzil-kesil gapirdi. Bu juft soʻz qismlari eski oʻzbek tilida oʻz- va kes- feʼllaridan _(ü)l qoʻshimchasi bilan yasalgan, keyinchalik ü unlila — rining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan, uzul qismining ikkinchi boʻgʻinidagi u unlisi i unlisiga almashgan: (oʻz-+ oʻl)-(kes- + il) = üzül-kesil > uzil-kesil. Bu juft soʻz sifat maʼnosida ham, ravish maʼnosida ham ishla — tiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 rvsh. Bekam-koʻst, toʻla holda; batamom. ◆ Nizomjon Yuragida toʻlib-toshgan gaplarni uzil-kesil toʻkib solmoqchi boʻlib, qizni izlab, yana dalaga qarab ketdi. S. Ahmad, „Ufq.“ ◆ Hali biz qipchoq elidan uzil-kesil qutulganimiz yoʻq. A. Qodiriy, „Utgan kunlar.“ ◆ Muayyan sohaga oid muammolar, jumboqlar shu sohaning koʻpchilik olimlari hamkorligidagina toʻla va uzil-kesil hal etilishi mumkin. "Fan va turmush".

2 Qaror holiga kelgan, qatʼiy. ◆ Uzil-kesil javobimizni oʻn kundan soʻng xabar qilamiz. O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uchrashuv.“ ◆ Nihoyat, Rahmatulla xayoliy rejalardan charchab, uzil-kesil qarorga keldi. "Yoshlik".

Sinonimlari

Antonimlari

УЗИЛ-КЕСИЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

uzil-kesil
решительно, категорически; окончательно; // решительный, категорический; окончательный; ◆ uzil-kesil zarba bermoq дать решительный отпор; ◆ uzil-kesil rad qilmoq категорически отвергать;◆ masalaning uzil-kesil hal qilinishi окончательное решение вопроса; ◆ masala uzil-kesil hal qilindi вопрос решен окончательно.