xomtalash

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xom-ta-lash

Etimologiyasi

XOMTALASH Bu ot tojikcha xom sifati bilan (q.) 'tekinga berish' maʼnosini anglatadigan forscha [tälash] otidan (ПРС,129) tuzilgan boʻlib, oʻzbek tilida talosh qismi tarkibidagi o(â) tovushi a tovushiga almashtirilgan; Asli xomtalosh oti 'jonliq soʻyib, goʻsht-yogʻini tekinga ulashish' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 330). Tovush oʻzgarishi natijasida yuzaga kelgan xomtalash oti - 'koʻlga tushgan narsalarni tortqilab olib ketish' maʼnosini anglatadigan boshka ot. Bunday anglashilmovchilik voqe boʻlmasligi uchun tojikcha otni xomtalosh tovush tarkibini sakdab yozish va aytish oʻrinli.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

xom + talash

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 etn. Biror jonliq soʻyib, goʻsht-yogʻini tekinga xu-doyi sifatida tarqatish. ◆ [Maysara:] Bir ech-ki bilan sigirimizni darrov xomtalash qilaylik, zora tonggacha oʻngarizsa. Hamza, „Maysaraning ishi“ . ◆ Yuz soʻm-yarim yuz soʻmning betiga qaramay, duoxon qushnochlarga qara-tilsin, iloji boʻlsa, birorta jonliqni xomtalash qilish kerak. A. Qahhor, „Bemor“ .

2 koʻchma Qoʻlga tushganini olib ketish; talon-toroj. ◆ Yogʻ-goʻsht xomtalash boʻlaversa, qozonga maza kirarmidi? N. Safarov, „Hayot maktabi“ . ◆ Qachonlar xomtalash boʻlgan yerimda Keza boimaydilar ulugʻ siymolar. Gazetadan .

Antonimlari

ХОМТАЛАШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

xomtalash
1 уст. обряд жертвоприношения, при котором раздавалось мясо жертвенного животного в сыром виде;
2 перен. раздача (сырого мяса, сала); ◆ xomtalash qilmoq 1) раздавать; 2) разбирать.