yoʻtalmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻ-tal-moq

Etimologiyasi

YOʻTAL- ’nafas olish aʼzolari kasallangani na — tijasida havo oqimini kuch bilan boʻlib-boʻlib chiqar-’. Domla y oʻ t a l d i va yoʻtalning zoʻridan hizarib ketdi (Parda Tursun). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'turli tovush hosil qil-’ maʼnosini anglatgan öt-feʼliga (ДС, 391) ’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi -(ü)l qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 557), keyinchalik soʻz boshlanishiga y undoshi qoʻshilgan (ДС, 277); oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻindagi ü unlisi ä unli — siga almashgan, ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (öt- + ül = ötoʻl- > y + ötül- = yötül- > yötäl-> yotäl-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yoʻtal chiqarmoq (yoʻtal toʻgʻri va koʻchma maʼnoda. q. yoʻtal). ◆ Maston koʻzini ochib yana yumdi. Turgʻunoy yana uzoq yoʻtaldi; Maston uygʻongandan keyin, uning yelkasiga boshini qoʻyib, yana yoʻtazdi.. A. Qahhor, „Maston“ . ◆ Murod Mirzoning odob yuzasi-dan yoʻtalib olgani eshitildi, sal oʻtmay, uninguzun va ozgʻin qomati koʻrindi. Sh. Tosh-matov, „Erk qushi“ .

Antonimlari

ЙЎТАЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yoʻtalmoq
кашлять, покашливать; yoʻtalib qoʻymoq кашлянуть.