boʻyra
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
boʻy-ra
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
BOʻYRA Bu ot ТжРСda buryo (buryo) shaklida keltirilib, 'kamishdan toʻqilgan toʻshama' maʼnosini anglatishi aytilgan (87); OʻTILda boʻyra oti “F-t” taʼkidi bilan buryo (buryo) shaklida ham keltirilib, 'tozalangan qamish choʻpidan toʻqilgan toʻshama' maʼnosini anglatishi aytilgan (I, 160). ПРСda bu ot [buriyä] shaklida keltirilib, 'toʻshama', 'qamish' maʼnolarini anglatishi taʼkidlangan (74). Asli 'qamish' maʼnosi birinchi, 'qamishdan toʻqilgan toʻshama' maʼnosi ikkinchi (hosila) maʼno deyish toʻgʻri. ПРСning ShU sahifasida buri oti ham keltirilib, "truba, trubka; kamïsh" maʼnolarini anglatishi aytilgan; maʼnolar bu yerda ham teskari siralangan. Buri oti asli 'uzunasiga ikkiga kes-' maʼnosini anglatadigan buridan feʼlining (ТжРС, 85) bur hozirgi zamon asosiga teng boʻlib, -i qoʻshimchasi bilan (ТжРС, 542) hosil qilingan. ПРСda keltirilgan buriya oti asli buri hozirgi zamon asosidan -o qoʻshimchasi bilan (ТжРС, 543) yasalgan; i va o tovushlari oraligʻiga y tovushi kiritilgan (Qiyos qiling: giri + a -> girya: ТжРС, 543); shundan keyin i tovushi aytilmay koʻygan: buri + o buriūo —> burūo. Oʻzbek tiliga oʻzlashtirishda u tovushi oʻ tovushiga, o tovushi a tovushiga almashgan, ry tovushlari oʻrin almashgan-burio-* boʻryo -* boʻyra. Bu ot Yurgan - daryo, oʻtirgan - boʻūra hikmati tarkibida qofiya talabi bilan boʻyro shaklida ham aytiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
\f. Ljjj — boʻyra, bordon; qa-mish
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
Tozalangan qamish choʻpidan toʻqilgan toʻshama.◆ Eslaringizdami.. Zokirxoʻja qas-soblar gilam ustida oʻtirganda, biz oʻti-rishga boʻyra ham topolmas edik. P. Tursun, Oʻqituvchi.◆ Gadoyboy boʻyraga chordona qurib oʻtirdi-da, fotiha qildi. H. Gʻulom, Feruza. ◆ Tolzordagi tepasi boʻyra bilan yopilgan yozlik choyxonada odam uncha koʻp emasdi. S. Ahmad, Saylanma.
Bir boʻyra 1) eni-boʻyi boʻyra hajmicha keladigan.◆ Bir boʻyra yer. n ..uyning orqa devori bir boʻyra eni kesib tushirshggan boʻlib, qorayib koʻrinardi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.◆ Bir boʻyra yerning pichani oʻrib olinsa, bir mashina chiqaveradi. M. Ahmadjonov, Balli, zarbdorlar!◆ Rixsixon bir boʻyra^ina yerga ekilgan piyozni oʻtoq qilayotgan edi. S. Zunnunova, Goʻdak hidi; 2) bir boʻyraning ustiga joy boʻladigan.◆ Bir boʻyra sholi. Boʻyra puli tar. Eski maktablarda talabalar oʻtiradigan boʻyralarni yangilash uchun vaqgi-vaqti bilan ota-onalardan olingan pul.◆ -Chogʻimda, payshanba puli ham, supurgi puli ham, boʻyra puli ham olmasa kerak. Yo olarmikan-a? - Yoʻgʻ-ye, oʻlibdimi! M. Ismoiliy, Fargʻona t. o.◆ Hozirgi eski maktablarimizda bolalar har payshanba non yoki nonning pulini olib boradilar. Bundan boshqa boʻyra puli, koʻmir puli., ham bor. Oybek, Tanlangan asarlar.
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
БЎЙРА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari[tahrirlash]
boʻyra