chayir

Oʻzbekcha (uz)

chayir I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-yir

Etimologiyasi

CHAYIR ' chiniqqan',' pishiq'. Kenja ukam - meh-natda obdan chinihhan, ch a y i r yigit. UTILdagi izohlarga koʻra (II, 349) bu ot asli saksovullar oilasiga

mansub,^ panjaga oʻxshab oʻsadigan yovvoyi oʻsimlikning nomi boʻlib, undan maʼno taraqqiyoti natijasida sifat oʻsib chiqqan, avval ' yorilishi qiyin (oʻtin)' maʼnosini anglata boshlagan, soʻngra kishiga koʻchirish oqibatida chiniqqan¹, ' pishiq' maʼnosi yuzaga kelgan; asli cha-yïr tarzida talaffuz qilingan boʻlib, oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan: chayïr > chäyir.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tolalari mahkam birikkan, yorilishi, ishlanishi qiyin (yogʻoch-taxta, oʻtin haqida). U ◆ chayir toʻnkalar yoriladi-gan oʻtkir boltani olib.. otxona tomonga shaxdam yurib ketdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

2 koʻchma Baquvvat, pishiq. ◆ Umar ozgʻin, chillakdek boʻlsa ham, juda chayir. S. Ahmad, „Saylanma“ . ◆ Mansur., uning [Gavharning] no-zik, ammo chayir qoʻlini mahkam qisdi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

chayir II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-yir

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Quruq dashtlarga moslashgan, gullari sargʻish, ozuqabop va shifobaxsh utsimon oʻsimlik. ◆ Chayirning Sh 1'dizlarida shira — smola, kraxmal, barglarida efir moyi bor. "OʻzME".

Antonimlari

ЧАЙИР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chayir I
1 суковатый; свилеватый; ◆ ~ oʻtin суковатые дрова; дрова, которые трудно колоть;
2 перен. крепкий, мускулистый, жилистый (о человеке).

chayir II
бот. пальчатая трава; ◆ oq ~ кошачья лапка.