hovuch

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ho-vuch

Etimologiyasi

HOVUCH 'ikki qoʻl shapalogʻining (panjalarning) tag tomoni birlashtirilib, ust tomoni yuqoriga bu — kilgan holati'. Hovuchini toʻldirib-toʻldirib suv ichdi. Bu ot qadimgi turkiy tilda 'ol-' maʼnosini anglatgan abu— feʼlidan —ch qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 409; ПДП, 354: abuch); Mahmud Koshgʻariy bu soʻzni avut, hatto ażït shaklida keltiradi (Devon, I, 111). Asli abu— feʼli umuman 'ol—' maʼnosini emas, balki 'ikki qoʻl shapalogʻi bilan ol—’ maʼnosini ang— latgan boʻlsa kerak; abuch oti ana shunday maʼnoni anglatgan feʼldan yasalgan. Keyinchalik bu soʻzning tarkibida quyidagi tovush oʻzgarishlari voqe boʻlgan: ikki unli oraligʻida b undoshi v undoshiga almashgan: abuch > avuch (ДС, 70), oʻzbek tilida bu soʻzning boshla — nishiga h undoshi qoʻshilgan: avuch > havuch, v undoshi taʼsiri bilan a unlisi â unlisiga almashgan: havuch > hâvuch.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bir qoʻl barmoqlarini bukib, shuningdek, ikki qoʻlning kaft va barmoq-larini yonma-yon birlashtirib, barmokdar-ni bukib, chuqurcha qilingan holati. ◆ "Hi-hi", yana radio karnayi ostida hovuchini qulogʻiga qoʻyib tinglaydi. A. Qahhor, „Hi-hi“ . ◆ Xoʻjayin soqolini bir nafas hovuchiga olib turib, kinoyali jilmaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Dalavoy katta-katta qoʻllarini hovuch qilgancha, Bekka choʻzdi. "Yoshlik" . ◆ Muzday suv-dan hovuchini toʻldirib-toʻldirib ichdi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Buloq labiga oʻti-rib, hovuchini ochganda, kaftida gʻijimla-nib yotgan hoʻl roʻmolga koʻzi tushdi. M. Is-moiliy, „Fargʻona t“ . o.

2 Hovuchga sigʻarli miqdorni bildiradi. ◆ Ikki hovuch suv. n Tushga yaqin Avaz bozor-◆ dan patir, yaxna et, koʻkat, bir hovuchdan shirinlik olib kelib, dasturxon tuzadi. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ U ikki-uch hovuch tutni ogʻziga tiqdi-yu, yana bir hovuch terib, juvonga oʻgirildi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Bir hovuch Miqdori, hajmi juda oz boʻlgan. ◆ Bir hovuch yerdagi poliz ham laʼnati boʻrondan sogʻ qolmadi. Sh. Rashidov, „Boʻron-dan kuchli“ . ◆ Choʻntagingizda bir hovuch soʻzin-giz bor, shu soʻzlarni shu qadar koʻp ishla-tasiz.. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Oʻylab qarang: bir tomonda bir hovuch boy-lar hamma narsaga ega; hisobsiz, kitobsiz fuqaro-chi? Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

ҲОВУЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Inglizcha: handful
• Turkcha: avuç

Ruscha _ru

hovuch
1 пригоршня; ◆ bir ~ un пригоршня муки; ◆ ~ ochmoq (или tutmoq) подставлять пригоршни; ◆ ~ni toʻldirib olmoq брать (что-л.) полной пригоршней; ◆ bir ~ suyak (букв. горсть костей) худой, тощий, кожа да кости; ◆ kasal bir ~ suyak boʻlib qolibdi больной ужасно худ; от больного остались кожа да кости;
2 перен. кучка, группа.