inqillamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

in-qil-la-moq

Etimologiyasi

INQILLA- 'ogʻriq, alam zoʻridan ingraganga oʻx — shash past tovush chiqar-’. Bemor kechasi bilan i n -h i l l a b ch i h d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi ïŋ tasvir soʻziga kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -q qoʻshimchasini va tasvir soʻzining kengaygan shaklini hosil qiluvchi -(ï)l qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilin-gan ïŋqïl soʻzidan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 658); keyinchalik ŋ undoshi n undoshiga, a un — lisi ä unlisiga almashgan, ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: [(ïŋ + q = ïŋq) + ïl = ïŋqïl] + la = ïŋqïlla- > ïnqïlla- > inqillä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Kasallik yoki yuk ogʻir-ligidan gavdani zoʻriqkan holda tutmok va shu holatga mos tovush ("ih, ih" kabi) chi-qarmoq; zoʻriqib (tikilib) nafas chikar-mok◆ Koʻzini ochmaydi, oʻqchiydi, inqillaydi. Butun badanioʻt boʻlib yonadi. S. Siyoyev, „Yorugʻ-lik“ . ◆ Kampir inqillagancha joyiga borib oʻtirdi, tizzalarining koʻzini uqalab, ogʻir soʻlish oldi. X. Sultonov, „Onamning yurti“ . ◆ Shodmonxoʻja esa turolmay inqillar, ogʻzi-burnidan oqayotgan qonni.. toʻnining bariga artar edi. K. Yashin, „Hamza“ .

Antonimlari

ИНҚИЛЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

inqillamoq
1 кряхтеть; inqillab oʻrnidan turmoq с кряхтением подняться с места; inqillab-sinqillab кряхтя, со скрипом;
2 стонать; bemorning inqillashi стоны больного.