kech

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kech

Etimologiyasi

KECH I ' belgilangan muddatdan ancha keyin'. Sal k ye ch kelsa, chiroh oʻchirmay kutib oʻtiradi (Shuhrat). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ravish asli ke:ch tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 50), keyinroq ye: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, III, 132; DS, 290): ke:ch > kech. 'Kechqurun' maʼnosini anglatuvchi kech II payt maʼnosini anglatuvchi kech I ravishidan maʼno taraqqiyoti natijasida oʻsib chiqqan.

KECH II q. kech I
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Sutkaning kunduz qismi tugab, tun qismi boshlanadigan payti, kunduz bilan tun oraligʻi. ◆ Kech kirdi. Kechga yaqin. m ◆ Kech qorongʻisiga chulgʻanayotgan minbardan notanish birovning faryodi eshitildi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ -Kech boʻlib qoldi, bugun kelmaydi, — dedi u. S. Zunnunova, „Gulxan“ . ◆ Kechga borib jala quyib, tong otguncha mo-maqaldiroq gumburlab chiqdi. S. Akmad, „Ufq“ .

2 kam qoʻll. Kechasi, tun. ◆ Kunduzlari bu-lutli, Kechlarida oydin yoʻq. Gʻayratiy . ◆ ..Bir kech mehmonxonada ota-oʻgʻil soʻzlashib oʻtir-ganning ustiga Oʻzbek oyim kelib kirdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

3 rvsh. Belgili yoki kerak vaqtdan keyin; belgili yoki kerak vaqt oʻtgach. ◆ Hech boʻlmaganidan koʻra, kech boʻlgani yaxshi. Ma-qol . n ◆ Bu yilgi bahorning kech kelishi koʻplarning tinka-madorini quritdi. S. Karomatov, „Oltin qum“ . ◆ Hosilotning soʻzi-ga kirib, chigitni besh kun kech ekkanining alami sira yuragidan chiqmasdi. R. Fayziy, „Choʻlga bakor keldi“ .

4 kesim vazifasida. Vaqt oʻtdi, qulay fursat ketdi. ◆ -Boʻlar ish boʻldi, ovora boʻlmang, endi kech. -Hali ham kech emas! — dedi Adolat. I. Rakim, Chin mukabbat. ◆ Temirni qizigʻida bo-sish kerak, keyin kech boʻladi. M. Hazratqu-lov, „Jurʼat“ .

Kech deganda yoki kechi bilan Bajarish muddati juda choʻzilib ketgan taqdirda, juda uzoqqa choʻzilsa, uzogʻi bilan. ◆ Bu top-shiriqni kechi bilan birinchi aprelgacha ba-jarish kerak. n ◆ Kech deganda, martning bi-rinchi yarmida chigitni ekib olsak, marra biz-niki. N. Safarov, „Xadicha Ahrorova“ . Kech qolmoq Kechikmoq. ◆ [Fotima:] Keling, muncha kech qoldingiz! Hamza, „Tuhmatchilar jazosi“ . ◆ Ahmad kech qolayotgan edi, shuning uchun lift-ni kutmay, shoshilgancha yayov tepaga yoʻnaldi. F. Musajonov, „Himmat“ . Kunni kech qilmoq Kunni oʻtkazmoq, kunni (kunduzni) tugat-moq. ◆ Iqbolxon shu zaylda yuz xil xavotir bilan kunni kech qiladi. Oʻ. Usmonov, Sirli

SOHIL.

Antonimlari

КЕЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Sifat

kech

• Turkcha: akşam

Ruscha _ru

kech
1 вечер; ◆ ~ boʻldi (или kirdi) наступил вечер, свечерело; ◆ ~ga yaqin к вечеру; ◆ ~ soat oltida в шесть часов вечера; ◆ ~ bilan вечером; ◆ ~ kirishi bilan с наступлением вечера; ◆ ~ga qadar или ◆  ~gacha до вечера; ◆ ertadan ~gacha с утра до вечера; ◆ gap bilan kunni ~ qilmoq коротать день в разговорах; ◆ ertayu ~ днём и вечером (т. е. все время);
2 поздно; // поздний; ◆ ~ boʻlib qoldi 1) свечерело; 2) время (уже) позднее; ◆ ~ kelmoq поздно приходить; поздно приезжать; приходить (приезжать) с опозданием; ◆ u oʻqishga ~ boshladi он начал учёбу с опозданием; ◆ ~ qolmoq опаздывать; ◆ bugun ishga ~ (или ◆  ishdan ~ga ) qoldim сегодня я опоздал на работу; ◆ ~ pishar qovun позднеспелый сорт дыни; ◆ ~ kuzda поздней осенью; ◆ hech boʻlmagandan ~ boʻlgani yaxshi посл. лучше поздно, чем никогда; ◆ ~i bilan или ◆  ~ deganda самое позднее, самый поздний срок.