oʻxchimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻx-chi-moq

Etimologiyasi

OʻXCHI- ’biror narsa yeb-ichganda tomoqdan ketma-ket yoʻtalga oʻxshagan shiddatli tovush chiqar-’. Uzum sharbatini icha turib oʻ x ch i b k ye t d i m. Bu soʻz asli qadimgi turkiy tilda 'koʻngli ayni-’ maʼnosini anglatgan oq- feʼlidan eski oʻzbek tilida kuchaytirish, ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -chu qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 444, КРС, 565: okshu-); keyin — chalik u unlisi i unlisiga, q undoshi x undoshiga al— mashgan: oq- + chu = oqchu- > oxchi-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Koʻngil aynib yoʻtalgan-simon, gʻayriixtiyoriy tovush chiqarmoq; qusmoq. ◆ Salimboyvachcha qorongʻida daraxtni quchoqlab, uzoq oʻxchidi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Donni koʻrishim bilan yana koʻz oldimdan qizil dogʻlar oʻta boshladi, koʻnglim behuzur boʻlib, oʻxchiy boshladim. H. Tur-sunqulov, „Hayotim qissasi“ .

Antonimlari

ЎХЧИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻxchimoq
издавать характерные звуки при позыве на рвоту.