qarimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qa-ri-moq

Etimologiyasi

QARI— 'keksay—’, 'qartay-'. Meni soʻramang, men endi q a r i b h o l d i m (Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli qarï- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 412; DS, 426; Devon, III, 279); keyinchalik oʻzbek tilida a un — lisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qarï— > qäri-. Bu feʼl asli —ï qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak, lekin manbalarda bunday yasalishga asos boʻlgan soʻz keltirilmagan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yoshi ulgʻayib, qarilik davriga oʻtmoq; keksaymoq, qartaymoq. ◆ Da-rigan xotin. Darigan daraxt. Ahmoq hori-ganini bilmas, koʻsa — qariganini. Maqol . m ◆ -Siz nechaga kirdingiz? -Meni soʻramang, men endi qarib qoldim. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Darib qolishgan, ogʻir musibatni koʻtarisha olmaydi. E. Raimov, Ajab qish-loq.

♦ 2 Jismonan qarilik davriga xos holat-ga tushmoq. ◆ Xadicha xola umrini xorlik-zor-lik tortib oʻtkazgan hamma kishilarday tez qarigan.. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Dalb qoʻrini el xizmatiga baxshida qshggan, yurtini yashnatib-yashartirgan kishi qari-maydi. Gazetadan .

3 koʻchma Eskirib, oʻz umrini tugatmoq, tugatish bosqichiga oʻtmoq. ◆ Asrlardan asrlar-ga ulashgan Asl sanʼat qarimaydi. Q. Mu-hammadiy .

4 koʻchma Xazon boʻlmoq, soʻlmoq. Bogʻimizga zogʻu xazon dorimasin, Gul ila gulzorimiz qa-rimasin. Uygʻun.

5 koʻchma Oʻz muddatining tugash pallasita oʻtmoq, tugash jarayonida boʻlmoq. ◆ -Ba-horning daragi bu, — dedi Unsin mayin ohangda osmonga qarab, — qish qarib qoldi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ . ◆ Huvullagan sariq vodiy-da Qarigan kuz yotadi behol. Sh. Rahmon, „Yurak qirralari“ .

Safar qaridi 1) maʼlum joyda yoki sa-farda boʻlish muddati tugadi, qaytish vaq-ti keldi. ◆ Safar qaridi. Gʻulomjon aka yur-tini shunchalik sogʻingan ediki, har esla-ganda, yurak-bagʻri ezilib ketardi. J. Ab-dullaxonov, „Toʻfon; 2) umri oz qoldi, oʻli-miga yaqin qoldi“ . ◆ Maʼmura singlim, menga olam uyidan joy qolmadi, safarim qaridi, muddatim bitdi. X. Sultonov, „Onamning yurti“ .

Antonimlari

ҚАРИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

qarimoq

Ruscha _ru

qarimoq
1 стареть, стариться; u qarigan boʻlsa ham, hali juda tetik он стар, но ещё бодр; qariganda или qarigan chogʻda на старости лет; qoʻsha qaringlar да прожить вам до старости вместе (пожелание молодожёнам); qarigan daraxt старое дерево;
2 сморщиться (о пальцах рук после стирки).