qayish

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qa-yish

Etimologiyasi

QAYISH ' uzun charm tasma', 'kamar'. "Qani, ket-dik", — dedi—da, yelkasidagi miltihning h a y i sh i-n i toʻgʻrilab oldi (Parda Tursun). Qadimgi turkiy tilda ' hayvon terisidan qirqib tayyorlanadigan kamar'

maʼnosini anglatgan bu ot asli qażïsh tarzida talaf — fuz qilingan (Devon, I, 350); keyinroq ż undoshi y un — doshiga, qozirgi oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga al — mashgan, ï unlisining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan: qażïsh > qayïsh > qäyish. Bu ot asli qadimgi turkiy tildagi qay— fyuʼlining (ДС, 406) 'bukil—' maʼnosidan -(ï)sh qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
I 1 Pardozlanmagan, yaxshi ishlov berilmagan xom charm; past navli charm. [Sipohlar

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Oq qayishdan kamar, soʻli-ga qilich osilib, oʻng tomoniga toʻpponcha qistirilgan, har qatorda toʻrttadan ot-liq kelmoqda edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Davidboy uzun qayish qamchisini havoga koʻtarib, jilovni boʻshatdi, otlar oldinga intilib, taraq-turuq bilan yoʻr-tib ketdi. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .

2 Turli maqsadlar uchun ishlatiladigan uzun charm tasma (kamar, tirkish, bogʻich va sh.k.). ◆ Oʻktam etigini askarcha qunt bilan tozalab, qayishni boʻshatib, koʻrpachaga oʻtir-di. Oybek, „O“ .v. shabadalar. ◆ -Ular bir-bir-larini qoʻllashadi: yasovulboshini qozikalon, qozikalonni xon, — dedi \Avaz\ ustarasini qayishga qayrab turib. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Badia otining oldiga kelib, uni erkaladi, egar, jabduq urib, qayishlarini mahkamlab bogʻladi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

3 ayn. tasma 3. ◆ Ventilyator qayishi.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qa-yish

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II shv. Xamir ovqatning bir

turi: suvda pishirilgan xamirni suzma yoki qatiq bilan aralashtirib yeyiladi.

Antonimlari

ҚАЙИШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qayish
1 ремень;
2 ремни упряжи;
3 приводной ремень.