qiygʻoch
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
qiy-gʻoch
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
QIYGʻOCH 'qisiq, suzuk' (koʻz); 'qiya tushgan’ (qosh); 'qiyalama'. Qop-hora chayir yuzidan,^ iyagidan h i y gʻ o ch ketgan pichoh izidan .. koʻpni koʻrganligi bilinib turardi (Asqad Muxtor). Bu sifat eski oʻzbek tilida ' yotiq holatda kes—' maʼnosini anglatuvchi qïy— feʼlining kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan -ch qoʻshim-chasi bilan yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga almashgzn, ï unlisining qetgiqlik belgisi yoʻqolgan: (qïy- + gʻa = qïygʻa-) + ch = qïygʻach > qiygʻâch.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Qisiq yoki suzuk (koʻz haqi-da). ◆ Bel i burma kamzulining ichida baland koʻksi betoqat toʻlqinlanib, qiygʻoch koʻz-larida olov yonardi. A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissasi“ .
- Qoʻzini qiygʻoch qilmoq Koʻzini qisib yoki suzib qaramoq. ◆ -Voy, menga qara, — dedi Sho-dimat, koʻzlarini qiygʻoch qshshb, qoshini chi-mirib. A. Muhiddin, „Oshnalar“ . Qiygʻoch qa-ramoq (yoki boqmoq) ayn. qiya qaramoq (yoki boqmoq) q. qiya. ◆ Muzdek soyga toʻsh urib, Uzoq uchar qaldirgʻoch. Goh qilib baland parvoz, Pastga boqadi qiygʻoch. Gʻayratiy .
2 Nafis qiya tushgan (qosh haqida). [Fotograf] Obʼyektivni., xushroʻy, qiigʻoch qosh qizga qaratdi. Gazetadan.
3 ayn. qiya, qiyama. ◆ /Hayeanali] Darichani narigi uydan Karaganda kishi koʻrinmaslik qilibqiygʻoch ochdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ [Onaxon] Ikki koʻlini paltosining qiygʻoch choʻntagiga solib.. yerga tikildi. A. Muxtor, „Opa-singilar“ . Qop-qora chayir yuzidan, iyagi-dan kiygʻoch ketgan pichoq izidan, ayyor koʻz-laridan yosh boshi bilan koʻpni koʻrganligi bilinibturardi. A. Muxtor, Tugʻilish.
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ҚИЙҒОЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.