ulgʻaymoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ul-gʻay-moq

Etimologiyasi

ULGʻAY- ’katta boʻl-\ ’voyaga yet-’. Oʻgʻil-hizlari u l g a y i b h o l d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda ulugʻ sifatidan -(a)z qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 594; Devon, I, 266), keyinroq z undoshi y undoshiga al— mashgan; qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin ikkinchi boʻgʻin-dagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan, oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: ulugʻ + az = ulugʻaz- > ulgʻaz- > ulgʻay- > ulgʻäy-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Balogʻatga, voyaga yetmoq, katga boʻlmoq. ◆ Kampir koʻz oldiga ulgʻaygan, kuchga toʻlgan nevarasini keltirdi-yu, iyib ketdi. Gazetadan . ◆ Men unga "Beshikdagi bola ulgʻayganda kim boʻlib chiqishini ayta ola-sanmi" desam, "Qaydam, tarbiyaga bogʻliq", dedi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ .

2 Rivojlanmoq, avjlanmoq. Gʻoʻzaunibul-gʻaygan sari, paxtakorning ruhidagi shodlik, koʻnglidagi quvonchni koʻrsangiz! N. Safarov, Xadicha Ahrorova.

3 Kuchaymoq, zoʻraymoq, ortmoq. ◆ Otabek-ning yuzidagi oʻychanlikka razm qoʻygan sayin, Oftob oyimning haligi shubhasi ulgʻaya bordi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Xotin, gap ul-gʻaymasin dedimi, qoʻliga ilingan tovoq-qo-shiqlarni oldi-yu, tashqariga chiqib ketdi. Gazetadan.

Antonimlari

УЛҒАЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ulgʻaymoq
1 вырастать, становиться большим, взрослым; sen ulgʻayding endi, oʻgʻlim ты, сынок мой, уже взрослый; сын мой, ты стал уже взрослым;
2 увеличиваться, прибавляться, возрастать (количественно); ish ulgʻayib, qoʻl boʻshamay qoldi работы прибавилось, отдыхать некогда; yoshi ulgʻayib qolgan odam (букв. человек, возраст которого прибавился) пожилой человек; человек в летах; старый человек; U kishining yoshlari ancha ulgʻaygan boʻlsa ham, lekin hali juda tetiklar (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Хотя этот человек уже и в летах, однако всё еще очень бодр;
3 сильно осложниться, обостриться, намного ухудшиться (о болезни, о состоянии больного); dard ulgʻaydi болезнь осложнилась; bemorning dardi ulgʻayib ketdi состояние больного (сильно) ухудшилось; ish ulgʻayib ketdi 1) дело приняло большой размах; 2) дело осложнилось;
4 усиливаться, возрастать; shubhasi ulgʻaya bordi его сомнения всё возрастали.