aldamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

al-da-moq

Etimologiyasi

ALDA- 'yolgʻon gapirib koʻndir-’. Aldagani bola yaxshi (Maqol). Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi ’hiyla-nayrang’, ’yolgʻon’ kabi maʼnoni anglatgan a:l otidan (ДС, 32) -la qoʻshimchasining -da shakli bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 127); keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, I, 271; DS, 34); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: a:l + da = a:lda- > alda- > äldä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Yolgʻon-yashiq gaplar, vaʼdalar bilan laqillatmoq, avramoq. ◆ Xalq xalq boʻlibbirovni aldaganemas, ammo.. xalqni aldaganlarboʻlgan, ha, siz bizni aldamasangiz boʻldi, boy, biz sizni aldamaymiz. M. Ismoiliy Fargʻona tong otguncha
2. Yaxshi gap, vaʼda va sh.k. bilan yoʻlga solmoq, koʻndirmoq. ◆ Kuyovning qayerda ekanini hech kim bilmaydi. Kelin uyga qamalib olgan — na yolvorganga koʻnadi, na aldaganga. A. Qahhor, „Toʻy“ .

Yoʻldan urmoq, yoʻldan ozdirmoq. [Xonzoda Jamilaga:\ Ey tentak.. Yuzingni birov koʻrgan bilan yeyilib qoladimi?.. Shunday qilib akamni aldaysan-da! Hamza, Boy ila xizmatchi.

Yolgʻon gapirmoq, yolgʻonchilik qilmoq. -Rafiq, nayni kim chaldi? -Yoʻlchi akam. -A! Rostdanmi! Aldama! Oybek, Tanlangan asarlar.

Notoʻgʻri tasavvur tugʻdirmoq, chalgʻitmoq. [Musa:[ -Sen birovni ham aldama, oʻzingni ham aldama: mana bu yerda darding bor, — dedi-da.. uning koʻkragiga asta urdi.— Mana bu yerda. P. Tursun, Oʻqituvchi.

Feʼl

aldamoq

Tillar

• Ruscha: обманывать (obmanyvat')
• Turkcha: aldatmak
• Xitoycha: 欺骗 (qīpiàn)

Ruscha _ru

aldamoq
обманывать, вводить в обман, в заблуждение; uni aldab boʻlmaydi его не проведёшь; havo bizni aldadi погода нас обманула; aldagani bola yaxshi погов. ребёнка обмануть легче всего; aldab-suldab всякими обманами, посулами, уговорами.