arayish

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

a-ra-yish

Etimologiyasi

ARAYISH: Bu ot oʻzbek tilida arayishini ol- birikmasi tarkibida ishlatiladi; shu birikma tarkibida 'bichilayotgan, tikilayotgan narsaning chokidagi ortiqcha joy, koʻsg' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 51). ПРСga [orayesh] shaklida (13) kiritilgan bu ot ТжРСda oroish shaklida ^Keltirilgan (288). Koʻrinadiki, bu ot oʻzbek tiliga fors tilidan olingan 11 deyish toʻgʻriroq: Forscha arayesh shakli tarkibidagi â tovushiga yaqin tovush oʻzbekcha a tovushiga, e(ye) tovushi i tovushiga almashtirilgan. Asli oroyish oti fors va tojik tillarida 'bezash', 'bezak' maʼnosini anglatadigan oroyish otidan 'ortiqcha joy, koʻsg' maʼnosini anglatadigan aroyish oti oʻsib chiqqanini tan olish bilan bartaraf qilish mumkin. Maʼno taraqqiyoti quyidagicha kechgan: 'bezash' —> 'bichish-tikishda ortiqcha joyini olib tashlab bezash’ —> 'bichish-tikishda ortiqcha joyini olib tashlash'.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. (jiyljf - bezak; tartib

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Bichilayotgan, tikilayotgan narsaning chokidagi ortiqcha joyi, koʻsti.

Arayishini olmoq

1. ) bichilayotgan, tikilayotgan narsaning chokidagi ortiqcha yerini qiyib toʻgʻrilamoq, bichimini keltirmoq; 2) koʻchma biror narsadan bir qismini oʻgʻirlamoq, oʻmarmoq.

Antonimlari

OʻTIL

Tarjimalari

Ruscha _ru

◆ arayish:
~ini olmoq 1) отрезать лишнее (от чего-л.); отхватывать (часть чего-л.); сглаживать (что-либо); ◆ tikilayotgan kiyimning ~ini olmoq обрезать лишнюю материю или подрезать край у платья, которое шьётся; 2) перен. стянуть то, что плохо лежит; ◆ Firibgarlar hujjatlarning ~ini oldilar («Муштум») Мошенники «привели в порядок» документы (вырвав компрометирующие их материалы).