ariq
Qiyofa
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]a-riq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]ARIQ ’kichik oqin suv yoʻli’. Bahorda bu a r i q-l a r g a suv sigʻmay ketadi. Bu ot asli qadimgi tur — kiy tildagi ’oq-’ maʼnosini anglatgan a:r- feʼlidan -(ï)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 188); keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, I, 96); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisi —
ning qattiqlik belgisi yoʻqolgan: a:r- + ïq = a:rïq > arïq > äriq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- Sunʼiy ravishda hosil qilingan suv yoʻli, oʻzani va undagi suv. ◆ Bir odam ariq qaziydi, koʻp odam suv ichadi. Maqol . ◆ Otang mirob boʻlsa ham, ariqnitozalab suv ich. Maqol .
- Ariqoqsoqol tar. Turkistonda 19-asrda qishloq mirobi. ◆ Bukishi [Madamin] qishloqning mirobi boʻlib, koʻpchshshk bu odamni "Ariq oqsoqol" der edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .
- Ekin ekish va sugʻorish uchun ekin maydonida tortilgan maxsus suv yoʻli, joʻyak.
- Oʻq ariq Ekin maydonida joʻyaklarga suv tarqatish uchun olingan markaziy ariq.
Ot
[tahrirlash]ariq (koʻplik ariqlar)
Antonimlari
[tahrirlash]OʻTIL