ayil
Qiyofa
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]a-yil
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]AYIL 'egarning usti bilan otning qornidan ay-lantirib bogʻlanadigan toʻqali qayish'. Otning a y i-l i n i boʻshatib hoʻy. Bu ot qadimgi turkiy tilda mavjud boʻlib, 'doira shakliDa harakat qil-' maʼnosini anglatgan ay— feʼlidan —(ï)l qoʻshimchasi bilan yasalgan, keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisi —ning qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ay- + ïl = ayïl > äyil.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- Egarning usti bilan otning qornidan aylantirib bogʻlanadigan toʻqali qayish. ◆ Ayilnitortib qoʻymoq. shsh Hech kim horigan otlarining ayiliniboʻshatmadi, quroliniyam qoʻldan qoʻymadi. "Yoshlik ".
- Ayil botmoq Qatgiq tegmoq, ogʻir botmoq, ranjitmoq. ◆ Aytgan gaplarim.. ayil botgan boʻlsa, uzr, Qumri kelinoyi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ . ◆ Ayil botadigan joyi shundaki, oʻz ayblarini yashirish, odamlar fikrini chalgʻitish niyatida sofdil kishilar ustidan tuhmatlar uyushtirdi. "Mushtum ". Ayil mahkam s.t. Qorin toʻq. ◆ Ha, ogʻayni, ayil mahkammi, hech narsa yemayotirsiz?