boʻkirmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

boʻ-kir-moq

Etimologiyasi

BOʻKIR- 'kuchli ovoz bilan baqir-’. Menga b oʻ -k i r m a n g, qulogʻim yaxshi eshitadi. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda kuchli tovushni ifodalovchi ba:gʻ taqlid soʻzining bö:k shaklidan -ir qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak (ЭСТЯ, II, 20); oʻzbek tilida ö: un — lisining yumshoqlik va choʻziqlik belgisi yoʻqolgan: bö:k + ir = bö:kir- > bokir-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ovozi boricha baqirmoq, hayqirmoq.◆  Boyib ketsang, boʻkirma, Yoʻl yurganda soʻkinma. Maqol. v◆  Egamberdiyev mayet tuyaday boʻkirdi. A. Muhiddin, Hadya. ◆ Ollobergan tagʻin bir marta dahshat bilan: "Ayt, ayt, manjalaqi!" deb boʻkirdi-da, xotinining sochini boʻyniga oʻrab boʻgʻmoqchi boʻldi. N. Aminov, Qahqaha.

2 Oʻkirmoq (asosan, hayvonlar haqida). ◆ Juma kuni, qoʻshar maragan, tuyalar boʻkir-gan, otlar kishnagan. Gʻ. Gʻulom, Shum bola. ◆ ..hoʻkiz ikki marta ustma-ust boʻkirsa, "oʻlib qolsa, nima qilaman" deb, kechasi bilan jin-chiroq koʻtarib chiqaman. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqpari.

3 Ovozi boricha, bor ovoz bilan baqirib yigʻlamoq, uvvos tortmoq.◆  Bahrombek Mar-humning jonsiz gavdasini quchoqlab, boʻkirib yigʻlar, na xotiniga, na bolalarining faryo-diga quloq solardi. "Yoshlik".◆  Turolmadi Xoliyor, Yigʻlab berdi boʻkirib.. "Oysuluv".

4 koʻchma poet. Qattiq, shovqinli tovush chiqarmoq (texnika va jonsiz narsalar haqida).◆  Ishonmasang, oʻq otib koʻrgil — boʻkirvorar sanoqsiz qoya. Sh. Rahmon, Yurak qirralari.◆  ..yel ketma-ket boʻkirar, bunga chiday olmagan shox-shabbalar qars-qars si-nar, keksa yogʻochlar "gʻiyq-gʻiyq" etib, yolborish tovushi chiqarar edi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.◆  Gaz hamon boʻkirib yonar, kuygan temir-larni chiqarish davom etardi. P. Qodirov, Uch ildiz.◆  Tanklar oʻkirib, avtomatlar boʻkirib, gʻiz-gʻiz oʻtib turishardi. N. Safarov, Olovli izlar.

Antonimlari

БЎКИРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

boʻkirmoq boʻkirmoq

OʻTIL

Ruscha _ru

boʻkirmoq
1 орать;
2 реветь, плакать навзрыд;
3 реветь (о животных).