burd

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

burd

Etimologiyasi

BURD Bu tojikcha ot bardoshtan feʼlining 'chida-' maʼnosi asosida (ТжРС, 47) hosil qilingan boʻlib, 'chidam', 'toqat' maʼnosini anglatadi. Bunday maʼnoni anglatadigan ot ПРСga ham, ТжРСga ham mustaqil kiritilmagan, fakat burdbor sifatini yasash asosi tarzida ajratish mumkin; bu sifat 'chidamli', 'toqatli' maʼnosini anglatadi (ПРС., 65; ТжРС, 85). Oʻzbek tilida burd oti 'ishonchlilik', 'gapida turish' maʼnosini anglatish uchun burdi yoʻq jumlasi tarkibida ishlatiladi (OʻTIL , I, 150). Bu ot beburd, burdli, burdsiz sifatlari tarkibida qatnashadi (OʻTIL , I, 93, 150).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

\f. j— yutuq, muvaffaqiyat; foy-da| Ishonchga sazovorlik, tayinlilik, rost-lik; eʼtibor, obroʻ.◆  Gʻiybatchining burdi boʻl-mas, Tuhmatchining yuzi boʻlmas. Maqol. ■■ ◆ Nigora tuhmat gaplarga ishonadi: Sherbek uning uchun bevafo, burdi yoʻq. S. Anorboyev, OqsoTS.

Burdi yoʻq Eʼtibori yoʻq, vaʼdasida, laf-zida turmaydigan, gapiga hech kim ishon-maydigan, betayin, burdsiz.◆  Burdi yoʻq odam. Xalq oldida burchi yoʻqning burdi yoʻq. R. Ju-maniyozov, Soʻz koʻrki — maqol. Burdi ketmoq (iyoki qolmaslik) 1) el oldida ishonchni, eʼtiborni yoʻqotmoq, gapiningtayini qol-maganlik.◆  -Menga qara, — dedi Rajab bobo [Hojimatga], — bir burding ketgandan keyin, hech kim seni odam qatorida koʻrmay qoʻyadi. S. Ahmad, Qadrdon dalalar.◆  Soʻz ber-dingmi, uni, aii6amma, bajarish kerak. Ioʻq-sa, burding qolmaydi. S. Karomatov, Birtom-chi qon; 2) mazasi, barakasi ketmoq, yaroqsiz boʻlib qolmoq.◆  Hosil moʻl, tobida silos qilmasak, shirasi kamayib, burdi ketadi. F. Nurullayev, Boʻz yigit.◆  Qiiyuqdagi koʻpchilik imoratlar eskirib, burdi ketib qolgan, bunday yomgʻirlarga bardosh berolmas edi. Sh. Rashidov, Qudratli toʻlqin.◆  Fotima opa uning burdi ketib qolgan yirtiq botin-kasini eski choʻtka bilan moylamoqda. R. Fayziy, Sen yetim emassan.

Antonimlari

БУРД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

burd

Ruscha _ru

burd
верность (слову); постоянство; аккуратность (в выполнении своих обещаний); ◆ burdi yoʻq odam человек, не сдерживающий своего слова, нарушающий свой обещания, неаккуратный (в отношении выполнения своих обещаний), непостоянный, неосновательный; трепач; ◆ burdi ketgan gazeta газета, потерявшая авторитет.