buyrak
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]buy-rak
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]BUYRAK ’kishi va hayvonda siydik ajratib tu— ruvchi aʼzo’. Oʻgʻlimizning b u y r a g i shamollabdi. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi bövoʻr otining ’jigar’ maʼnosidan (ЭСТЯ, II, 207) -(ä)k qoʻshimchasi bilan hosil qilingan boʻlib (ЭСТЯ, II, 206), asli 'kichik jigar’ maʼnosini anglatgan, 'siydik ajratuvchi aʼzo’ maʼnosi keyin yuzaga kelgan; bövür soʻziga -(ä)k qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin quyidagi tovush oʻzgarishlari voqe boʻlgan: ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: bövür + äk = bövüräk > bövräk; v undoshi oldi —
41-5
dagi ö unlisi oʻ unlisiga almashgan: bövräk > büvräk; v undoshi y undoshiga almashgan: büvräk > büyräk; oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: büy-räk > buyräk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 anat. Odam va umurtqali hay-vonlarda siydik hosil qiluvchi va uni aj-ratuvchi, loviya shaklidagi juft aʼzo.◆ Oʻng buyrak. Chap buyrak. Buyrak toshi. m Buy-rak loviya shaklida boʻlib, botiq tomoni gav-daning oʻrta chizigʻiga qaragan. "Anatomiya". ◆ Baʼzan tepki kasalligida sut bezi, oshqozon osti bezi, qalqonsimon bez, buyrak osti 6e3jtapu ham jarohatlanadi. "Saodat".
2 Baʼzi hayvonlarning shunday aʼzosini pishirib tayyorlangan taom nomi.◆ Qovursh!-gan buyrak. m Toshxol bugʻlanib turgan oʻpka, jigar, buyrak, qorinlarni pichoq bshshn non ustiga olib qoʻygach, barmoqlariga puf-puf-lab, toʻgʻray boiiadi. S. Nurov, Maysalarni ayoz urmaydi.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]БУЙРАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]OʻTIL