choriq
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
cho-riq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
CHORIQ 'qalin xom teridan tayyorlangan, kalta qoʻnjli, tagi qalin, uchi yuqoriga biroz qayrilgan oyoq kiyimi'. Men choʻpon otaning oʻgli boʻlib qoldim. Nov-vos terisidan ch o r i h , horakoʻldan telpak tikib berdi (Ibrohim Rahim). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli charuq tarzida talaffuz qilingan (Devon, I, 362). Qirgʻiz tilida bu ot charïk tarzida talaffuz qilinadi (КРС, 851). L.Z. Bu— dagov lugʻatida bu soʻz charuq, charïq, charugʻ shakllarida keltirilgan (ССТТН, I, 456), charï- feʼli izohlangan yerda shu feʼldan yasalma sifatida charïq soʻzi yana bir marta keltirilgan(457— bet). Demak, charïq oti asli 'oʻrab bogʻla-' maʼnosini anglatgan charï- feʼlidan (bunday feʼl qirgʻiz tilida ham mavjud: КРС, 851) -q qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almeshgan, ï unlisining qatgiqlik
belgisi yoʻqolgan: charï— + q = charïq > châriq.
chot ' ikki sonning birlashgan joyi'. Gʻoz yurish hilaman deb oʻrdakning ch o t i yirilibdi (Maqol). Bu ot asli qadimgi turkiy tildagi 'birlashtir-' maʼ-nosini anglatuvchi chat- feʼlining (Devon, II, 340) ism eshi boʻlib (КРС, 851: chat 1), oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: chat > chât.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
- Qattiq xom teridan tikilgan, asosan togʻlik hududlar xalqlari orasida rasm boʻlgan oyoq kiyimi. Nodonni siylasang, chorigʻi bilan toʻrga chiqar. Maqol. n ◆ Omon mergan mahsi ustidan choriq kiyib olgan, oyo-gʻi yengil, qorga botmasdi. Sh. Xolmirzayev, „Bodom qishda gul l al i“ .
- Choriq sudramoq Biri ikki boʻlmay, hech narsaga yolchimay kui kechirmoq. Qiyinchi-likka qiyin, bolam. Lekin chorshimizni sud-rab yuribmiz. Oybek. Tanlangan asarlar. Yuzi chorik, Yuzi shumshuk; yuzi xunuk. ◆ Borning yuzi yorug, ioʻqning yuzi choriq. Maqol .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ЧОРИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.