doʻl
[tahrirlash]
doʻl I[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
doʻl
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
DOʻL Bu ot asli [dul\ shakliga ega boʻlib, 'idish (xalta, kop kabi)' maʼnosini anglatgan, maʼnoda xoslanish (torayish) yoʻli bilan 'unga aylantiriladigan don solinadigan, tepasi keng, pasti tor idish ' maʼnosini anglatishga xizmat kildirilgan (ПРС, 230). Tojik tilida bu ot tarkibidagi u tovushi oʻ tovushiga almashtirilgan va shu shaklida oʻzbek tiliga olingan (ТжРС, 143; OʻTIL, 1,242).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
DOʻL 'yumaloq muz holatidagi yogʻin’. Uning [Qud-ratning] betiga d oʻ l aralash yomgir urib berdi (Hakim Nazir). Qadimgi turkiy tilda ham shu maʼnoni anglatgan bu ot asli tolï tarzida talaffuz qilingan, keyinchalik soʻz boshlanishidagi t undoshi d undoshiga almashgan; oʻzbek tilida soʻz oxiridagi ï unlisi ta — laffuz etilmay qoʻygan: tolï > dolï > dol.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
- Yumaloq va b. turli shakl, turli kattalikdagi muz parchalaridan iborat atmosfera yogʻini. ◆ Ayrilgan yoʻlda qolar, Boʻlingan — doʻlda. Maqol . a ◆ Doʻl shunday shiddat bilan yogʻar ediki, yerdan chang koʻta-rilib, havoni gʻubor bosdi, kunduz qorongʻi-lashdi. N. Safarov, „Olovli izlar“ .
- Doʻlda qolganday Yuzi choʻtir kimsa yoki narsa haqida. ◆ Yur, Sodiq jiyanim, basharangmi bu yoki doʻlda qolgan tappimi? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
doʻl II[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
doʻl
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
\f. Jjj — chelak, choʻmich; voronka
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
Tegirmon toshi tepasiga oʻrnatilgan piramida shaklidagi idish, xampa (tortiladigan don doʻlga solinib, undan kosa orqali toshga tushadi). Yoʻlchi yoʻlini bilar, tegirmonchi — ◆ doʻlini. Maqol . ◆ shsh Sahar payttrida.. ikki doʻlni yangi bugʻdoylar bilan toʻlgʻazgach, Egam-berdi aka uxlashga yotadi. A. Qodiriy, „Obid ketmon“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
doʻl III[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
doʻl
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
- Urush maydonlarida yoki ulkan tantanalarda chalinadigan katta nogʻora. ◆ Karnay-surnay, doʻl, nogʻoralarning taka-tumi osmon yoqasini yirtib solgudek. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Doʻl qoqa olaman, karnay chala olaman. Q. Mirzo, „Olam goʻzal“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ДЎЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari[tahrirlash]
Ot[tahrirlash]
doʻl (koʻplik doʻllar)
- Turkcha: dolu