doʻlana

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

doʻ-la-na

Etimologiyasi

DOʻLANA Bu tojikcha ot asli doʻ.choia tovush tarkibiga ega boʻlib (ТжРС, 143), oʻzbey tilida o tovushi a tovushiga almashtirilgan; 'yumalok muz shaklidagi yogʻin' maʼnosini anglatadigan doʻl otiga (ТжРС, 143; OʻTIL, I, 242) 'oʻxshash' maʼnosini ifodalaydigan -ona koʻshimchasini (ТжРС, 542) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, 'togʻ yonbagʻrida yovvoyi tarzda oʻsadigan buta daraxtining sarik-kizgʻish rangli doʻlga oʻxshash yumaloq mevasi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 243).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

| f. oVjj — olmachasimon mevali daraxt

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Raʼnodoshlar (atirgullilar oilasi)ga mansub, koʻpincha togʻli joylarda yovvoyi holda oʻsadigan, sariq yoki qizgʻish, dumaloq mevali daraxt va uning yeyishli mevasi. Jondan kechmasang — jonona qayda, toqqa chiqmasang — ◆ doʻlana qayda? Maqol . ◆ yash Toʻp-toʻp oʻsgan yovvoyi doʻlana, naʼmatak shoxlarida chumchuq.gar chugʻurlashardi. S. Anor-boyev, „Oqsoy“ .

2 Shu daraxt yogʻochidan ishlangan munchoq. U ◆ [amaki] yoʻgʻon kalta barmoqlari bilan ayvonda doʻlana tasbeh oʻgirib oʻtirar edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Eshakka doʻlana taq-qandek, senga fartuqni k im ilib qoʻydi ? I. Rahim, „Ixlos“ .

Antonimlari

ДЎЛАНА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

doʻlana
бот. боярышник; ◆ ~ olma райские яблочки; ◆ jondan kechmasang, jonona qayda, toqqa chiqmasang, ~ qayda посл. если не откажешься от жизни, то где же тебе видеть красавицу, а если не поднимешься в горы, то где же тебе видеть боярышник (т. е. без труда ничего не добьёшся); ◆ 

• ~ munchoq см. munchoq 1.