munchoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

mun-choq

Etimologiyasi

MUNCHOQ 'ipga tizilgan, asosan boʻyinga taqiladigan ziynat buyumi'. Boʻyniga shisha m u n ch o q taqib olibdi. Bu soʻz asli qadimgi turkiy tilda boyun otining moyun shaklidan -chuq qoʻshimchasi bilan hosil qilingen; keyinroq yu tovushlari talaffuz qilinmay qoʻygan (ДС, 346), soʻngra o unlisi u unlisiga (Devon, I, 440), shundan keyin ikkinchi boʻgʻindagi u unlisi a unlisiga (ДС, 348), oxiri oʻzbek tilida q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: (boyun > moyun) + chuq = moyunchuq > monchuq > munchuq > munchaq > munchâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Qimmatbaho va rang-barang shisha, tosh va sh.k. narsalardan yasaladi-gan, asosan ziynat uchun ipga tizib, boʻyin-ga, qoʻlga (bilakka) taqiladigan dumaloq yoki boshqa shakldagi donalar. ◆ Shisha mun-choq. Ipga munchoq tizmoq.

Doʻlana munchoq 1) yirik sariq rangli xoldor munchoq; 2) doʻlana danagidan ti-zilgan munchoq. Koʻz munchoq, koʻzmunchoq etn. "Yomon koʻz"dan asrash uchun koʻzga yaqin bo-lalarga taqiladigan oqxolli qora munchoq. Eshak munchoq 1) ot va eshakka taqiladigan yirik munchoq; 2) koʻchma hech narsaga arzi-maydigan, yaramas narsa haqida.

Antonimlari

МУНЧОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

munchoq
1 бусы, ожерелье; ◆ doʻlana munchoq 1) крупные бусы жёлтого цвета с крапинками; 2) чётки, сделанные из косточек боярышника; ◆ koʻz munchoq этн. чёрные бусы с белыми крапинками, надеваемые от «дурного глаза»;
2 бусина, бусины; ◆ munchoqdek koʻzlar глаза, похожие на бусины; ◆ Koʻzda yoshim munchoq-munchoqtizildi («Муродхон») Слёзы мои повисли на ресницах как бусины; ◆ 

• eshak munchoq (букв. ослиные бусы) 1) крупные чёрные бусины, украшающие ослиную или конскую сбрую, 2) ерунда; чепуха; // никудышный, ничего не стоящий.