erkak
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]er-kak
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]ERKAK er jinsiga mansub. Ertalab erkaklarga osh tortildi. Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ’er jinsiga mansub kishi’ maʼnosini anglatgan er soʻzidan -käk qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlib (Devon, Indeks, 432; Devon, I, 135; DS, 179), asli sifat maʼnosini anglatgan, ot maʼnosi keyinchalik yuzaga kelgan: er + käk = erkäk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 ayn. er 1, 2. ◆ Erkak jinsi.
- Erkaklar kostyumi, yat ◆ Doya kelgandan soʻng, ichkari hovli erkak zotidan tozalandi. A.
- Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Bilmadim, xotin tortingani uchun erkak tegishgisi kelmadimi, erkak tegishadigan boʻlgani uchun xotin tortinadimi? A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .
2 Er jinsidagi hayvon, jonivor. ◆ Erkak mushuk. Erkak qoʻy. Erkak gʻoz. ◆ Xotinim qiz tugʻdi, deb xafa boʻlma, sherning erkak va urgʻochisi baravar. "Yoshlik" .
- Erkak novda Mevali daraxt, oʻsimlikning yaxshi hosil bermaydigan, hosilga yaroqsiz novdasi. ◆ Ensasi qotib, uzun bir erkak novdani shartta qaychilab, shiddat bilan sugʻurib oldi. Shu behosil novda Sobir toʻnkaga oʻxshab ketdi. Shuhrat, „Jannat qidirganlar“ . Erkak sabzi oʻzagi yogʻochday qotgan, ishlatishga deyarli yaroqsiz sabzi; erkaklagan sabzi. ◆ -Puli bor-ku yeydi, puli yoʻqchi, — baland ovoz bilan soʻradi, erkak sabziga oʻxshagan bir eski chopon. K. Yashin, „Hamza“ . Erkak supurgi ilv. Yovvoyi holda oʻsadigan oʻsimlik va undan tayyorlanadigan dagʻal supurgi.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЭРКАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ot
[tahrirlash]erkak (koʻplik erkaklar)