ishonmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

i-shon-moq

Etimologiyasi

ISHON- ’ishonch bilan munosabatda boʻl-’, ’gapi, ishi aytganidek boʻladi deb oʻyla-’. Men uning soʻzla— riga i sh o n d i m. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda ïshan- tarzida talaffuz qilingan (ДС, 220); oʻzbek ti — lida a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ïshan- > ishân-. Ishân-feʼli oxiridagi -n qismi ’oʻzlik’ maʼnosini ifoda — lovchi qoʻshimcha ekani aniq (ЭСТЯ, I, 674), lekin man — balarda isha- feʼli mavjud boʻlgani aytilmagan. De — vonda ishandi feʼliga ’suyaldi’ deb izoh berilganiga asoslanib (I, 210) ’suya-’ maʼnosini anglatgan ïsha-feʼli mavjud boʻlgan deyish mumkin.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Haqiqat, chin deb bil-moq. ◆ Soʻziga ishonmok. Vaʼdasiga ishonmoq. * ◆ Bunday yaxshilikni har kim ham kila oladi, Safar aka.. shuning uchun mirzaboshining kil-gan yaxshiligiga men ishondim. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Bunine uchun yozuyechi oʻzi tas-virlayotgan vokeaga kattik ishonishi kerak. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

2 Ishonch bilan qaramoq, ishonch bogʻla-moq; pand bermaydi, deb bilmoq. ◆ Bobur bu gal yana shdanmaslik uchun shahar ichidagi ta-rafdorlarining hech biriga xabar bermasdan, fakat oʻz kuchiga ishonib, tavakkal kilib keldi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . ◆ Kuzning oʻzgaruvchan ob-havosiga koʻpda ishonib boʻlmay-di. Gazetadan . ◆ Shoir asr boshlaridayo'k "Yer yuzi-da tahkirlangan kishi kolmaydi", deb porlok kelajakka astoydil ishongan edi. Gazetadan . ◆ Hayot Gʻulomjonga ishonsa ham.. choh oldida turgan kishiday qoʻrkib, soʻradi: -Qayoqqa? M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

3 Umid bogʻlamoq, eʼtimod qilmoq; su-yan moq. ◆ Qomatiga ishongan — kaddini bukib ketadi, Koʻpchilikka ishongan — maqsadiga yetadi. Maqol . m ◆ Oyingning sendan umidi katta. Bor ishongani sen. Oʻ. Umarbekov, „Odam boʻlish qiyin“ . ◆ Kumush va onasining bir-dan-bir ishonganlari yana Hasanalining oʻzi edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

ИШОНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

ishonmoq ishonmoq

Ruscha _ru

ishonmoq
1 верить; soʻziga ishondim я поверил его словам; ◆ xudoga ~ верить в бога;
2 доверять; поверять (кому-л.); оставлять (на кого-л.); laboratoriya asboblarini kimga ishonamiz? кому мы доверим лабораторные приборы?; uyimni senga ishonaman я оставляю свой дом на тебя;
3 полагаться, опираться; рассчитывать (на кого-л.); kimga ishonasan? на кого ты рассчитываешь?