kavsh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kavsh

Etimologiyasi

KAVSH : 'chaynash'. Sigir yotgan joyida k a v sh haytarar edi. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ' chayna—' maʼnosini anglatgan kev— feʼlidan (Devon, II, 23; kewdi; DS, 304: kev- II ’grïzt’, ’jevat’) harakat nomi yasovchi —(i)sh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan. Qadim-gi turkiy tildayoq bu feʼl tarkibidagi unli ä talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 6): (kev— || käv—) + ish = kävish . Oʻzbek tili shevalarida bu soʻz kâvush tarzida talaffuz qilinadi, adabiy tilda esa kavsh shaklida yozish ras — miylanggirilgan (ikkinchi boʻgʻindagi tor unli yozilmay qoʻygan). Oʻzbek tilida bu soʻz yakka oʻzi ishlatilmaydi, kävsh qäytär- birikmasi tarkibida keladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

kavsh qaytaruvchilar Chaynab yutilgan ovqatni ogʻziga qaytarib chiqarib, qayta kavshovchi hayvonlar. Kavsh qaytar-moq Chaynab yutilganni ogʻizga qaytarib chiqarib, qayta kavshamoq. ◆ Tirsillagan qoʻy-qoʻzilar kuni bilan qorinlariga yiqqan ov-qatlarini, bamaylixotir yotib, kavsh qay-tarayotgandir. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

Antonimlari

КАВШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kavsh:
◆ ~ qaytarmoq жевать жвачку (о животных); ◆ ~ qaytaruvchilar зоол. жвачные.