kavshamoq
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
kav-sha-moq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
KAVSHA- 'chayna-' (odatda hayvonga nisbatan ish-latiladi). Elmurod oʻychan bir holda non k a v sh a b choy ichar ekan,.. (Parda Tursun). Bu feʼl qadimgi tur — kiy tilda 'chayna—' maʼnosini anglatgan kev— || käv— feʼlidan (Devon, II, 23; DS, 304; ЭСТЯ, III, 6) harakat nomi yasovchi -(i)sh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan soʻzga -ä qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan (ЭСТЯ, III, 6); —ä qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: (käv- + ish = kävish) + ä = kävishä— > kävshä—.
Bu soʻz tarkibini quyidagicha talqin qilish ham mumkin: qadimgi turkiy tildagi 'chayna—' maʼnosini anglatgan kev— || käv— feʼlidan 'takror' maʼnosini ifodalovchi — shä qoʻshimchasi bilan hosil qilingan: käv— + shä = kävshä—.
Oʻzbek tili shevalarida bu soʻz tarkibidagi bi — rinchi unli tovush â tarzida ham talaffuz qilinadi: kävshä— > kâvshä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Ovoz chiqarib chayna-moq, yemoq (hayvon haqida). ◆ Faqat.. otlar-ning beda kavshab, depsingani eshitiladi. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .
2 dagʻl. Chaynamoq, yemoq (odam haqida). ◆ Matqovul.. nonning katta bir boʻlagini sin-dirib, ogʻziga soldi-da, suhbat oxirigacha shuni kavshadi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ . ◆ Elmurodoʻychan bir holda non kavshab, choy ichar ekan, Oyimxon.. yangiliklar toʻgʻrisida unga maʼlumot berdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
КАВШАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.