kerak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ke-rak

Etimologiyasi

KERAK 'darkor', ' talab-ehtayoj bor'. Bu ishga .. muhokama va mohirlik k ye r a k (Oybek). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'munosib boʻl-', 'mos boʻl-' maʼnosini anglatgan kirä— feʼlidan —k qoʻshimchasi bilan yasalgan (ПДП, 394), keyinchalik i unli ye unlisiga almashgan (Devon, I, 371; DS, 300; ЭСТЯ, III, 26): kirä- + k = kiräk > keräk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Talab-ehtiyoj bor, darkor, zarur. ◆ Joy kerak. Oziq-ovqat kerak. Kitob kerak. Bir tovuqqa ham don kerak, ham suv kerak. Maqol . ◆ Tu yag a yantoq kerak boʻlsa, boʻynini choʻzadi. Maqol . ◆ shsh Qishloqdagilar-ni boqish uchun pul kerak, kiyim kerak. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Agar odam, odam bolasiga oʻxshab umr kechiraman desa, unga koʻp narsa kerak boʻlar ekan. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Yord. s. vzf: 1) feʼlning -(i)sh qoʻshim-chali shakliga birikib, tasviriy shaklni hosil qiladi va oʻzi birikib kelgan soʻz bildirgan harakatni bajarish lozim boʻlgan harakat ekanligi maʼnosini bildiradi. ◆ Aytishim kerak. Xabar olish kerak. Dam olish kerak. yaya Xrzirgi kunda ilm-fan-ning biror yoʻnalishida yetuk mutaxassis boʻlish uchun fanning boshqa yoʻnalishlarini ham chuqur bilish kerak. Gazetadan . ◆ Yoshlar.. ulamolar oldida adab saqlashlari kerak. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) feʼlning shart mayli shakli bilan birikib, gumon, taxmin, ehtimollik maʼnosini bildiradi“ . ◆ Kelsa kerak. Bilsa kerak. Aytsa kerak. Chiroyli boʻlsa kerak. Shirin boʻlsa kerak. n ◆ U, Charosning onasi jahl ustida shu ishni qilgan boʻlsa kerak, deboʻylagandi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

Antonimlari

КЕРАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kerak
1 нужный, необходимый; // нужно, необходимо; надо, надобно; ◆ ~ qogʻoz нужная бумага (о документе); ◆ ~ narsa нужная (необходимая) вещь; ◆ dam olishing ~ тебе надо отдохнуть; ◆ klubga borishim ~ мне надо пойти в клуб; ◆ u kelishi ~ он должен прийти; keragi yoʻq не нужно, нет надобности; nima keragi bor? зачем нужно?; к чему?; u yerga borishning nima keragi bor? зачем туда идти?; ◆ ~ odam oʻzi keladi кому нужно, сам придёт; keragidan ham ortiq даже больше, чем надо; ◆ ~ boʻlmoq становиться нужным, понадобиться; ◆ ~ boʻlib qolsa в случае надобности; если понадобится;
2 в сочетании с условной формой глагола образует форму предположения; ◆  u kelsa ~ должно быть (вероятно) он придёт; ◆ boʻlsa ~ возможно, должно быть.