kuyuk
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]ku-yuk
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]KUYUK ' pishirilayotgan narsaning kuyish oqiba-tida hosil boʻlgan qismi'. Nonning k u yu g i horin ogʻritadi. Bu sifat qadimgi turkiy tilda 1 alanga (issiq) taʼsirida kuyib, isteʼmolga yaroqsiz (koʻmir) holiga yet-' maʼnosini anglatgan köy- feʼlidan (ДС, 312) —(ü)k qoʻshimchasi bilan yasalgan (Devon, III, 183); keyinchalik ö unlisi ü unlisiga almashgan (КРС, 461); oʻzbek tilida ü unlilarining yumshoqlik belgisi yoʻqol— gan: köy- + oʻk = köyük > küyoʻk > kuyuk. Bu sifat si-fatlanmishsiz ishlatilishi oqibatida otga aylangan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Pishirilgan, qovurilgan narsaning kuygan joyi, kuygan qismi. ◆ Kuyuk kulcha. shsh ◆ Kecha kechqurun Grasiano.. poʻchoq va non kuyuklari bilan qornini toʻygʻazdi. Yo. Shukurov, „Grasiano“ .
2 Kuyish natijasida hosil boʻlgan yara, jarohat; kuygan. ◆ Kurum bosgan devorlar ta-gida qulab yotgan kuyuk yogʻochlarni u yoq-bu yoqqa surib koʻrdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Uning kuyuk sochsiz boshi, yarimta yuzi jizgʻanak boʻlib, shilvirab turar.. edi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .
3 ayn. kuyindi. ◆ Oftob tikkaga kelgan, yoʻl changi, yongʻin, kuyuk, dud isi tomoqlari-mizni qaqratgan edi. A. Muxtor, „Davr me-ning taqdirimda“ . ◆ Shabada kuyuk islarini ham tarqatib yubordi. A. Muxtor, „Chinor“ .
4 koʻchma s. t. Dogʻ-alam, dard-gʻam; alam-li, kuygan. ◆ Har kuyukka koʻnar odamning boshi. "Goʻroʻgʻli" . ◆ Bolasini koʻrib, kuyuklari ketdi. "Yusuf va Ahmad" . ◆ Endi solma koʻp dogʻingni, Kuyuk jismim jon oʻrtar. Hamza .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]КУЮК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.