moy

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

moy

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Chorva mollari va baʼzi joni-vorlar toʻqimalarida boʻladigan, tarkibida yogʻ boʻladigan narsa. ◆ Bir qumaloq bir qorin moy ni chiritar. Maqol . ◆ Echkiga jon qaygʻu, qassobgamoy qaygʻu. Maqol . ◆ yash Quyonning moyi qoʻy va qoramol moyiga nisbatan tez eriydi. "Fan va turmush" .

2 Shunday narsadan va baʼzi oʻsimlik-larning urugʻi, guli va mevasidan olina-digan, suvda erimaydigan modda; yogʻ. ◆ Hayvo-not moylaridan tayyorlangan yogʻ mahsulot-lari ham yaxshi dogʻlashni talab etadi. Gazetadan . ◆ Yongʻoqning tarkibida moy, oqsil.. mod-dalari behisob. J. Abdullaxonov, „Oriyat“ . ◆ ..so-yadan yaxshi hosil olishimiz, oziq-ovqat sanoati uchun soya moyi ishlab chiqarishimiz mumkin. Gazetadan . ◆ Inson gullardan efir va sanoat moyi.. va dorivor olishga ham oʻrgan-gan. Gazetadan .

Juvoz moyi Chigit, magʻiz va shu kabilardan juvozda chiqarilgan moy (q. moyjuvoz). ◆ Qoʻshni hovlidan chuchitilgan juvoz moyining isi keladi. S. Ahmad, „Hukm“ . Moy bosgan yoki moyi chiqqan Kir boʻlib, yaltirab ketgan (asosan kiyim haqida). ◆ Bir necha minutdan soʻng turib, moy bosgan qatirma doʻppisi ichiga toʻgʻnalgan ignani oldi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ ..boshida moyi chiqibketgan eski kepka, egnida qora satin pidjak. O. Togʻa-yev, „Alangali yurak“ . Moy tomsa (yoki toʻkil-sa, tushsa) yalagudek Nihoyatda toza (yer sat-hi, pol va shu kabilar haqida). ◆ Turdimatchoʻtal goʻlaxxonani moy tomsa yalagudek qilib, af-tidan, bor zehnini berib tozalab qoʻygan edi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ . ◆ Moy toʻkilsa yalagudek. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Moydek (yoki moy kabi) yoqmoq Koʻngliga juda xush kel-moq; yoqib tushmoq. ◆ Ziyodillaning bu gaplari domlaga moydek yoqib tushdi shekilli.. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Kumushning oʻtinchi unga moy kabi yoqib tushdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Ogʻzidan moy tommoq Oʻziga juda maʼqul bilib, xush kelib gapirmoq. ◆ Gapirganda ogʻzidan moy tomadi. n ◆ Rahmonali oʻzi ish-lagan MTS va xotini aʼzo boʻlgan kolxoz ishini ogʻzidan moy tomib maqtay ketdi. N. Safarov, „Katta karvon yoʻlda“ . Pichogʻi moy ustida Ishi, maishati juda yaxshi. ◆ Bular ham bir nav duru cm: biri agronom, biri mol duxtiri. Pichotslari moy ustida! O. Yoqubov, „Larza“ . ◆ Ana, endi Tursunalining pichogʻi yana moy ustida. "Mushtum" . Qozon ham moy, choʻmich ham Roʻzgʻor, tirikchilikning bekam-koʻst, yetarli taʼminlanganini, toʻkinli-gini bildiradi. ◆ Mashinalarni rost koʻcha qolib, past koʻchadan yugurtiraverdilar. Qarasalar, qozon ham moy, choʻmichham. "Mushtum" . Ogʻzingga moy Suhbatdoshning gapi, xa-bari juda maʼqul kelganda, yoqib tushgan-da qoʻllanadigan ibora. ◆ Ogʻzingizga moy, ama-ki! O. Yoqubov, „Larza“ . ◆ -Uning aytishiga qara-ganda, Zunnunxoʻja quloq qilinipti! Sidiq-jon yat etib unga qaradi: -Rostmi? Yashang-ye, ogʻzingizga moy! A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

3 Yumshatish, harakatni ravonlashti-rish, pardoz va b. maqsadlarda ishlatiluv-chi moddalarning umumiy nomi. ◆ Korjomasi va qoʻllarigacha moy boʻlganidan, bilagini tutib soʻrashdi. R. Fayziy, „Asad libosi“ . ◆ Mullajon amaki.. haligi kishining yuziga suqma moy surtdilar-da, hafsala bilan ish-qaladilar. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ ..moy surtmasang, aravaning oʻqi ham gʻirchillaydi. "Mushtum" .

4 s.t. kam. qoʻll. Boʻyoq. ◆ Politsiya eshigi berk: yashil moy bilan sirlangan yogʻoch panjaralar oldida tutaqqan xalq qaynaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

МОЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

moy
1 масло; сало; жир; // масляный; сальный; ◆ baliq ~i рыбий жир; ◆ dumba ~i курдючное сало; ◆ paxta ~i хлопковое масло; ◆ sarigʻ ~ сливочное масло; ◆ oʻsimlik ~i растительное масло; ◆ charvi ~i нутряное сало; ◆ gʻarchcha ~ одно сало; чистый жир; ◆ ~ bezlari анат. сальные железы; ◆ ~ boʻyoqlar масляные краски; ◆ ~ dogʻi масляное пятно; ◆ ~ zavodi маслобойный завод; ◆ ertagi dumba ~dan bugungi shalhaq yaxshi посл. лучше плохое мясо сегодня, чем курдючное сало завтра; соотв. лучше синица в руках, чем журавль в небе; ◆ ~ ustida, suv tagida посл. 1) масло поверху, вода под низом; 2) богатство кричит, бедность молчит;
2 мазь, смазка; ◆ arava ~i колёсная мазь, дёготь; ◆ etik ~i сапожная мазь; ◆ ~ qilmoq 1) смазывать мазью (маслом, жиром); 2) давать масло, жир (о масличных семенах, о животных); ◆ ~ surtmoq мазать, смазывать мазью (маслом, жиром); ◆ ~siz arava oʻq yer погов. несмазанная арба съедает ось; ◆ 

• lampa ~ или ◆  er ~ уст. керосин; ◆ pochogʻi ~ ustida (букв. его нож на масле) он как сыр в масле катается; ◆ ~ toʻkilsa yalagudek чисто-чисто, словно вылизано (букв. если масло прольётся, то можно вылизать); ◆ ~dek yoqmoq очень нравиться; ◆ qozonni ~ qilmoq зажить обеспеченно, не зная недостатков; ◆ qozon ham ~, choʻmich ham ~ нет недостатков, всего в изобилии, обеспеченн(ы) по горло.