oʻksimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻk-si-moq

Etimologiyasi

OʻKSI- 'bebahralik, kamsitilganlik tufayli ru— han azoblan-’. Oʻgay onaning dagʻal muomalasidan koʻngli oʻ k s i g a n bola pana joyda yigʻlab oʻtirar edi. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi ’ona' maʼnosini anglatgan ög otidan ’qoʻmsash’ maʼnosini ifodalovchi -sä qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 504); dastlab ’onani qoʻmsa-’ maʼnosini bildirgan boʻlib, ’ruhan azoblan-’ maʼnosi keyin oʻsib chiqqan; ög otiga -sä qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin s jarangsiz undoshi taʼsiri bilan g undoshi k undoshiga almashgan; oʻzbek tilida ä unlisi i unliga almashgan, ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ög + sä = ögsä- > oksä- > oksi-.    ^ _
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Biror narsaga erisha olmaganligi, bebaxraligi, kamsitilganligi va sh. k. uchun afsuslanmoq, xafa boʻlmoq, gʻam chekmoq. ◆ Ikkinchi ona va uning bolalari Ochilga yomon koʻz bilan qarashmasa ham, har holda, u begonasirar, sal narsani koʻngliga olib oʻksir edi. P. Qodirov, Uch ildiz. ◆ Bu gaplarni eshitib, Polvonning yarimta koʻngli yana battar oʻksidi. J. Sharipov, Xorazm.

Antonimlari

ЎКСИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻksimoq
= oʻksinmoq; koʻnglingiz oʻksimasin чтобы вы не чувствовали обиду, чтобы вы не досадовали.