oʻrmalamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻr-ma-la-moq

Etimologiyasi

OʻRMALA— 'mayda qadamlar bilan harakatlan-’ (ha-sharot haqida). Qoʻngizlar har tomonga oʻ r m a l a b k ye t d i. Bu soʻz asli ör- feʼlining ’sahn boʻylab ha — rakatlan-’ maʼnosidan (ЭСТЯ, I, 543) eski oʻzbek tilida kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi —mä qoʻshimchasini va takror maʼnosini ifodalovchi —lä qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (КРС, 599); keyinchalik ö unli — sining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (ör- + mä- = örmä-) + lä = örmälä-> ormälä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Yurmoq (hasharotlar haqida). ◆ Qoʻngʻiz oʻrmalaydi. Qirqoyoq oʻrmalab ketmoqda. Dahadan turgan qurtlar barg qidirib oʻrmalamoqda. n Adirda bir chumo-li Oʻrmalasa, u [bobo

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

sezar. Q. Muhammadiy.

2 Xuddi shunday yurish qilmoq, sudra-lib yurmoq; emaklamoq. ◆ Tanklar dalaga yoyi-lib, oʻt pishqirib, har yoqdan oʻrmalab ke-lardi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Bektemir dushman mudofaasiga yaqin joydan oʻrmalab kelgan bir tankistning betiga qarashga botina olmadi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Uzoq-dagi adirning yonbagʻrida bir nima oʻrmalab kelyapti. O. Yoqubov, „Izlayman“ .

3 Yuqoriga tomon tirmashmoq, yopishib chiqmoq, koʻtarilmoq. ◆ Elmurod qalbiga mil-tiq tovushlari bilan kirayotgan quvonch taʼsiridan hovliqib, tom ustiga oʻrmala-di. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ [Bolalar] Gohtik qoyaga oʻrmalar, goh ilon izi boʻlib ketgan soʻqmoqdan pastlikka — daraga tizilishib tushib borishardi. H. Nazir, „Soʻnmas chaq-moqlar“ .

4 Mildirab oqmoq, jildirab oʻtmoq (suv, tomchi haqida). ◆ Tagidan suv oʻrmalagan har tup gʻoʻza tirilmoqda. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Ota chuqur tin oldi. Ich-ichiga botib ketgan koʻzlaridan yosh oʻrmalaydi. A. Quronboyev, „Oriyatsiz oʻgʻil“ .

Antonimlari

ЎРМАЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻrmalamoq
1 ползать, двигаться ползком; двигаться медленно; badanimda chumoli oʻrmalagandek boʻldi (букв. мне казалось, что по телу ползают муравьи) у меня по телу мурашки бегали; har tomondan tanklar oʻrmalab kelmoqda edi со всех сторон ползли танки; togʻlar etagida soyalar ohista oʻrmalaydi тени медленно ползут по подножыо горы; oʻrmalab chiqmoq вскарабкаться;
2 обл. ходить на четвереньках.