oriq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-riq

Etimologiyasi

ORIQ 'etlilik darajasi meʼyordan past’, ’ozgʻin’. O r i q otga chang yuqar (Maqol). Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ’oz-’ maʼnosini anglatgan ar- feʼlidan (ДС, 50: ag- II 2) -(ï)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 161; Devon, I, 97; DS, 52); oʻzbek tilida a unlisi â un — lisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ar- + ïq = arïq > âriq. Bu soʻz hozirgi oʻzbek tilida koʻpincha ârriq (shevalarda ärriq) tarzida ta — laffuz qilinadi (r undoshining qatlanishi maʼnoni kuchaytirishga xizmat qiladi).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Badaniga et bitmagan; ozgʻin, kam-goʻsht. ◆ Oriq odam. Oriq qoʻy. Oriq otga chang yuqar. Maqol . n ◆ Poʻstakda soʻljayib oʻtir-gan oriq bolaning nursiz koʻzlari hali oʻrta-dagi unda edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Oriq yer Oʻsimlikka kerakli oziq mod-dalari yetishmaydigan, kamhosil yer. ◆ Xolboy ming yildan beri ustida mol boqib kelingan xirmontepadan nuqul tuproqni keltirib, qaqshab yotgan oriq yerga solinishi kerak-ligini bilib oldi. K. Yashin, „\amza“ .

Antonimlari

ОРИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oriq
худой, тощий; истощённый; ◆ oriq ot тощая лошадь; ◆ oriq yer тощая земля; ◆ oriq otga chang yuqar посл. к тощей лошади пристаёт пыль; ◆ oriq-tiriq худой, тощий, измождённый; кожа да кости.